Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn đã có chuyến đi táo bạo đến Kim Môn, đến hòn đảo tiền tiêu nằm ngay cạnh Trung Quốc hôm 23/8, để đánh dấu kỷ niệm cuộc đụng độ quân sự quan trọng với quân đội Trung Quốc trên hòn đảo này.
Bà Thái đã đặt vòng hoa và kính cẩn nghiêng mình tại công viên tưởng niệm trên đảo Kim Môn, nằm cách lãnh thổ do Trung Quốc kiểm soát chưa đầy 2 km, nhân kỷ niệm 65 năm khủng hoảng eo biển Đài Loan lần thứ hai.
“Lập trường của chúng ta về duy trì hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan là rất kiên định”, bà Thái phát biểu trước các cựu chiến binh tại một bữa ăn trưa và nói thêm rằng Đài Loan sẽ không có ngày nay nếu họ không thắng trong cuộc khủng hoảng hồi năm 1958.
Cuộc khủng hoảng đó là lần cuối quân Đài Loan chiến đấu với Trung Quốc trên quy mô lớn.
“Tuy nhiên, để duy trì hòa bình, trước tiên chúng ta phải nâng cao sức mạnh của mình”, bà Thái nói thêm.
“Do đó, chúng ta phải tiếp tục cải cách quốc phòng, thúc đẩy đảm bảo tự lực quốc phòng, không ngừng nâng cao sức chiến đấu và khả năng chống chịu của quốc phòng”.
Đây mới chỉ là chuyến thăm thứ ba của bà Thái tới Kim Môn trên cương vị tổng thống để đánh dấu ngày kỷ niệm, sau chuyến đi vào năm 2020 mà khi đó đi cùng bà còn có cả nhà ngoại giao Mỹ có tư cách như một vị đại sứ ở Đài Bắc trên thực tế.
Từng được gọi là Quemoy trong tiếng Anh, đảo Kim Môn ngày nay là một điểm du lịch nổi tiếng, mặc dù vẫn còn dấu tích của các trận giao tranh trước đây như boongke dưới lòng đất nằm rải rác, và Đài Loan duy trì sự hiện diện quân sự đáng kể trên hòn đảo.
Đài Loan đã kiểm soát các đảo Kim Môn và Mã Tổ kể từ khi chính phủ Trung Hoa Dân Quốc bại trận bỏ chạy sang Đài Bắc hồi năm 1949 sau khi họ thua trong cuộc nội chiến với phe cộng sản của Chủ tịch Mao Trạch Đông.
Chỉ sau đó 2 ngày, Cơ quan phòng vệ Đài Loan khẳng định Trung Quốc vừa bắt đầu lại các hoạt động quân sự quanh hòn đảo này với hàng chục máy bay, tàu chiến.
Theo Hãng tin Reuters ngày 25-8, Cơ quan phòng vệ Đài Loan đã phát hiện 22 máy bay Trung Quốc, bao gồm tiêm kích, máy bay thả bom, máy bay cảnh báo sớm và máy bay không người lái (drone).
Trong đó, 13 máy bay Trung Quốc đã đi vào vùng “phản ứng” của hòn đảo này. Cùng lúc, 5 tàu của Bắc Kinh đã tiến hành các đợt tuần tra trong khu vực.
Đài Bắc cho biết đã cử máy bay và tàu đến giám sát các lực lượng trên.
Đến nay, Đài Loan chưa công khai vùng “phản ứng” của mình ở đâu. Tuy nhiên, vùng lãnh thổ này vẫn giám sát kỹ các diễn biến trên eo biển Đài Loan, cũng như các khu vực phía nam và phía tây nam đảo – những nơi Bắc Kinh thường triển khai các động thái quân sự.
Cơ quan này cũng cho biết hai drone của Trung Quốc đã tiến sát khu vực phía bắc Đài Loan trong 24 giờ qua.
Cả hai drone này đều đã vượt qua đường phân cách không chính thức giữa Đài Loan và Trung Quốc. Trong đó, một drone đã tiến vào từ phía tây bắc, bay về phía bắc hòn đảo trước khi rẽ sang hướng đông bắc.
Đài Bắc hiện chưa ghi nhận trường hợp máy bay Trung Quốc nào bay vào không phận của đảo này. Tuy nhiên, máy bay đã từng áp sát vùng tiếp giáp lãnh hải Đài Loan, cách bờ biển hòn đảo này chỉ 44km.
Căng thẳng trên eo biển Đài Loan leo thang từ khi Trung Quốc triển khai các cuộc diễn tập nhằm phản đối việc phó lãnh đạo Đài Loan Lại Thanh Đức hai lần quá cảnh tại Mỹ khi công du đến Paraguay, vào các ngày 12 và 16-8.
Gần đây nhất, Trung Quốc đã tiến hành cuộc diễn tập không quân và hải quân ngày 19-8.