Người Hoa sống tại Việt Nam chiếm một phần không nhỏ. Như tại Sóc Trăng hiện nay có khoảng hơn 80 ngàn người hoa sinh sống, ngoài ra, người Hoa còn sống tại nhiều vùng khác trên đất nước Việt Nam. Tuy sinh sống tại Việt Nam lâu năm nhưng các gia đình người Hoa vẫn giữ được những nét đặc trưng của dân tộc. Đặc biệt trong phong tục cưới hỏi của người Hoa tại Việt Nam, họ rất coi trọng lễ nghĩa và trong mỗi cuộc hôn nhân truyền thống nhất thiết phải môn đăng hộ đối và thực hiện đủ các lễ nghi truyền thống. Phong tục đám cưới hỏi người Hoa ở Việt Nam với nhiều nghi thức, phong tục thú vị và độc đáo.
Riêng tại Sài Gòn người Hoa sinh sống và ở các quận 5,6, 10 và 11. Phong tục cưới hỏi của người Hoa vẫn giữ những nét đặc trưng của dân tộc nhưng cũng có những nét riêng. Trong phong tục cưới hỏi của người Hoa, họ coi trọng lễ nghĩa, phong tục tập quán, trong cuộc hôn nhân phải môn đăng hộ đối và thực hiện đầy đủ tất cả các nghi lễ.
1. Lấy lá số so tuổi trong phong tục cưới hỏi của người Hoa
Đôi trai gái yêu nhau, tìm hiểu nhau nếu có ý định tiến tới hôn nhân thì chàng trai sẽ thư chuyện với gia đình chàng trai. Gia đình chàng trai sẽ qua nhà cô gái để xin sự chấp thuận từ bên nhà gái, sau khi được nhà gái chấp nhận sẽ lấy tuổi của cô gái về xem. Nếu tuổi của cô gái và chàng trai không hợp nhau, nằm trong tứ hành xung thì không được đến với nhau.
2. Lễ ăn hỏi và báo cưới
Sau khi lấy lá so tuổi, nếu cả hai hợp tuổi nhau thì nhà trai sẽ đến cùng với một người nữa được gọi tên là bà mai mối, bà mai mối sẽ đai diện nhà trai xin cưới cô gái. Bà mai mối là người mang duyên lành đến để giúp chàng trai và cô gái gắn kết với nhau. Lúc này nhà trai sẽ mang những lễ vật gồm có:
1 mâm quả quýt: Nhà trai phải dán từng chữ Hỷ lên từng trái quýt trước khi mang sang nhà cô gái
4 món Hải vị ( mỗi món ăn đại diện cho một phương): nấm đông cô, tóc tiêm, tôm khô, mực khô.
1 cặp gà còn sống( gà mái và gà trống)
1 con heo quay cùng với bánh cưới
Nhà gái ưng thuận sẽ mời nhà trai ở lại cùng ăn cơm, sau đó chàng trai cùng bố mẹ đi về, chỏ bà mối ở lại thoải thuận với nhà gái về lễ vật và tiền dẫn cưới theo phong tục cưới hỏi của người Hoa.
3. Lễ cưới theo phong tục cưới hỏi của người Hoa diễn ra như thế nào?
3.1 Khóc trước ngày xuất giá
Theo phong tục cưới hỏi của người Hoa xưa: cô dâu trước khi xuất giá phải khóc ” càng khóc càng phát”, mang lại ý nghĩa là cô dâu trước khi đi lấy chồng mà khóc nhiều thì sẽ mang lại nhiều may mắn, nếu không khóc được thì phải làm mọi cách để khóc. (!).
3.2 Lễ nghênh thân còn được gọi là lễ rước dâu
Trước khi chú rể lên đường đón cô dâu, bố mẹ chú rể đều lì xì cho chú rể, để chú rể lấy hên, và chú rể phải cảm tạ. Bố chú rể sẽ khoác cho chú rể áo vest khoác và cài hoa lên áo, mẹ chú rể sẽ trao cho chú rể bó hoa cưới tươi thắm. Trong đoàn rước dâu đa phần là bạn bè của chú rể và họ hàng gần.
3.3 Phong tục phát lì xì trong đám cưới của người Hoa
Trong phong tục cưới hỏi của người Hoa và người Quảng Đông tại Việt Nam họ thích lì xì, vì lì xì mang đến ý nghĩa may mắn, và trong đám cưới người nhà cô dâu, chú rể cũng không quên phát lì xì cho những khách đến tham dự lễ cưới.
3.4 Phong tục chặn cửa
Khi biết thông tin đoàn rước dâu của chú rể đến nơi, chị em, bạn bè bên nhà gái sẽ đóng chặt cửa, bên nhà gái sẽ cử một số chị em đứng trước cửa và khóa cửa lại bằng chốt cẩn thận. Những chị em ở bên ngoài cửa sẽ nghĩ ra nhiều trò để phá chú rể, làm khó cho đoàn rước dâu như bắt chú rể hát, uống nước, ăn bánh, hít đất, yêu cầu chú rể lì xì…
Chú rể được phép nhận viện trợ từ các bạn nam trong đoàn rước dâu nếu gặp những tình huống khó cho đến khi những người bên nhà gái cảm thấy hài lòng thì mới chịu mở cửa. Tiền lì xì cho hội chị em chặn cửa thường lấy số 9 (trường cửu) hoặc số 8(phát tài), tiền lì xì được chia đều cho các chị em.
3.5 Phong tục cầm dù, tung gạo và chui quần anh trai
Trước đây, phong tục cưới hỏi của người Hoa cô dâu sẽ được đút cơm đùi gà và cô dâu được cõng ra cửa. Nhưng thời nay phong tục đó đã không còn nữa, thay vào đó, và phong tục mời một người phúc hậu che dù cho cô dâu,và một người đi theo sau tung gạo.
3.6 Ăn Hỷ quả và nàng dâu dâng trà
Các nghĩ lễ cúng bái ăn Hỷ quả và dâng trà họ hàng, người thân bên nhà trai tương tự bên nhà gái, các nghi lễ này rất quan trọng trong nghi lễ cưới hỏi của người Hoa. Sau khi cô dâu dâng trà cho bố mẹ chú rể thì cô dâu chính thức được xem là thành viên trong gia đình chú rể.
Khi cô dâu và chú rể vào phòng tân hôn, hai người sẽ đút cho nhau ăn bánh trôi nước cầu cho hôn nhân hạnh phúc mỹ mãn, hoặc đút cho nhau ăn chè hạt sen để cầu mong sớm sinh con ( hoặc sớm sinh quý tử).
3.7 Tiệc cưới tại nhà hàng hoặc tiệc rượu
Sau khi cô dâu chú rể hoành thành các nghi lễ trên, một nghi lễ quan trọng nữa là tiệc rượu chúc mừng hạnh phúc thường được người Hoa tổ chức tại nhà hàng vào buổi tối. Các nhà hàng ở khu vực các quận 5,6, 11 thường được người Hoa lựa chọn để tổ chức tiệc cưới.
Bắt đầu tiệc, hai bên gia đình sẽ lên sân khấu cùng cô dâu chú rể ra mắt khách mời, cô dâu chú rể rót sâm banh mời bố mẹ hai bên, sau đó cô dâu chú rể quàng tay nhau uống rượu giao bôi, và cùng nhau cắt bánh kem.
Sau đó cô dâu chú rể sẽ đến từng bàn tiệc để nhận lời chúc từ khách mời và mời rượu khách mời, bạn bè, chụp hình cưới chung với khách mời. Khi tiệc cưới kết thúc là lúc đám cưới cũng khép lại.
Phong tục cưới hỏi của người Hoa tại Sài Gòn mang đậm bản sắc dân tộc mặc dù họ không sống ở quê hương, nhưng vẫn gìn giữ những phong tục của quê hương mình.
Hoàng Mai st