Hôm 05/10/2022, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã công bố các nhà khoa học Carolyn R. Bertozzi (56 tuổi, Mỹ), Morten Meldal (68 tuổi, Đan Mạch) và K. Barry Sharpless (81 tuổi, Mỹ) là chủ nhân của giải Nobel Hóa học năm 2022 vì công lao đặt nền móng cho một chuyên ngành mới, ngành hóa học ‘‘click’’ (tạm dịch là ngành ‘‘gắn kết phân tử’’).
Thông báo của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển giải thích : khoa học gia người Mỹ Barry Sharpless và khoa học gia Đan Mạch Morten Meldal là những người ‘‘đã đặt nền móng cho một hướng đi mới, ngành ‘‘Hóa học click’’, cho phép tiến hành việc kết hợp các khối phân tử với nhau một cách nhanh chóng và hiệu quả’’.
Khoa học gia Mỹ Carolyn R. Bertozzi được ghi nhận đã có công trong việc phát triển các ứng dụng của chuyên ngành ‘‘gắn kết phân tử’’ trong lĩnh vực y sinh học. Các nghiên cứu của bà trong lĩnh vực chimie bioorthogonale (các phản ứng ‘‘sinh trực giao’’) cho phép phát triển các hình thức trị liệu ung thư chính xác hơn, bên cạnh một số ứng dụng khác.
Khoa học gia Barry Sharpless là người lần thứ hai đoạt giải Nobel Hóa học. Giải thưởng được trao cho ông năm 2001 để vinh danh về cho việc tiên phong phát hiện các phương pháp ‘‘tổng hợp nhanh chóng các sản phẩm hóa chất, tránh được các phản ứng phụ không mong muốn’’, tạo nền móng của chuyên ngành hóa học click. Khoa học gia Barry Sharpless là người thứ năm hai lần được giải Nobel, sau John Bardeen, Marie Curie, Linus Pauling và Frederick Sanger.
Trường phái nghiên cứu về phản ứng click, hay ngành hóa học click, miêu tả các quá trình kết nối những cấu trúc nhỏ lại với nhau thành những cấu trúc lớn hơn bằng phản ứng hóa học.
Phản ứng bioorthogonal (sinh trực giao) là các phản ứng hữu cơ có thể tiến hành với các phân tử sinh học có mặt trong các sinh vật sống mà không gây nhiễu loạn đến chức năng cơ bản của các sinh vật này.
Cả hai kỹ thuật này đã cách mạng hóa những phương thức các nhà khoa học có thể sử dụng để tạo ra các phân tử hữu ích bên trong tế bào sống và theo dõi quá trình phát triển mà không gây hại cho tế bào.
Năm 2021, hai nhà khoa học Benjamin List và David MacMillan được trao giải Nobel Hóa học, nhờ phát triển một công cụ chính xác để tạo thành phân tử mới trong các phản ứng hóa học: các chất xúc tác hữu cơ phi đối xứng.
Công trình của hai ông có tác động lớn đến nghiên cứu dược phẩm và sẽ làm cho hóa học trở nên xanh hơn, thân thiện với môi trường hơn.
Giải Nobel Hóa học là một trong năm giải thuộc Giải Nobel được trao theo di chúc của nhà phát minh Alfred Nobel (qua đời năm 1896). Giải thưởng danh giá này đi kèm với huy chương vàng và 10 triệu kronor Thụy Điển (khoảng 1 triệu USD).