Cá linh- món ăn gây nhớ thương mùa nước nổi miền Tây

Lại một mùa nước nổi đang về trên những cánh đồng mênh mông miền Tây, món ăn cũng trở nên đặc sắc nhất vào mùa này. Ăn ở xứ nước nổi mới thấy được hết cái hồn quê, cảm nhận hết chiều sâu văn hóa, thăm thẳm như sông, mênh mang như nước đồng bằng.

Người miền Tây hay có câu: “Canh chua điên điển cá linh/ Ăn chỉ một mình thì chẳng biết ngon”. Cá linh non không cần đánh vảy, cũng chẳng phải lặt đầu, chỉ cần ngâm nước muối cho sạch nhớt thì có thể nấu canh chua.

Người dân vùng đầu nguồn như ở An Giang, Đồng Tháp nói, trong hành trình theo nước lũ từ thượng nguồn sông Mê Kông về đến miền Tây cá linh vừa đi vừa đẻ, vừa đi vừa lớn. Cá linh đầu mùa về đến các tỉnh đầu nguồn An Giang, Đồng Tháp có kích thước như cái đầu đũa. Nước tràn, cá linh từ sông vào đồng và lớn rất nhanh.

Ăn cá linh ở thời điểm này là ngon nhất, vì cá còn non nên xương mềm, chất thịt ngọt, béo và thơm. Người dân An Giang thường đem cá linh non kho tiêu để ăn với cơm. Vị ngọt sữa của cá linh, cộng thêm chất thịt béo ngậy, quyện với vị đậm đà của nước mắm, vị cay cay của hạt tiêu khiến món ăn này vô cùng hấp dẫn và cực kỳ tốn cơm.

Tới giữa tháng 8 âm lịch, cá linh đã lớn bằng cỡ ngón tay, người dân An Giang lại đem cá linh chế biến thành món canh chua kèm bông điên điển. Món canh chua cá linh nhúng bông điên điển và một số loại rau đồng mùa nước nổi như kèo nèo, bông súng, so đũa, rau muống… trở thành đặc sản của miền Tây sông nước. Chính vị ngọt, mềm của thịt cá linh, cùng vị chua thanh của me dầm, vị thơm của ngò gai, vị nhẩn đắng của bông điên điển, vị mặn mặn, cay cay của nước mắm ớt làm cho món canh chua cá linh bông điên điển càng thêm đặc sắc, góp phần níu chân thực khách lưu lại với An Giang.

Cá linh to cỡ ngón tay còn được người dân nơi đây đem tẩm bột và chiên giòn để ăn cơm. Bên mâm cơm gia đình, trong căn chòi bộn gió trên sông, cả nhà quây quần bên nhau, rộn rã tiếng nói cười, miếng cá giòn tan cùng ly rượu trắng như hâm nóng bầu không khí sum họp giữa khung cảnh thiên nhiên mộc mạc của quê hương.

Tới cuối tháng 11 âm lịch, nước lũ bấy giờ cũng rút dần, cá linh cũng bắt đầu già, thân cá có nhiều xương, vảy cá cũng trở nên cứng. Tuy vậy, thịt cá linh vẫn ngọt. Nhiều gia đình ở An Giang vẫn chiên giòn cá linh để ăn cơm. Cũng có người tính chuyện tích trữ cá linh để ủ mắm ăn dần. Nước mắm ủ từ cá linh có màu đỏ quế, trông rất bắt mắt, đặc biệt vị rất thơm ngon.

Người dân An Giang chia sẻ rằng, ở từng giai đoạn sinh trưởng của cá linh sẽ có một hoặc nhiều món ăn tương ứng chế biến từ loại cá này. Giai đoạn cá linh còn non thì có món cá linh kho tiêu, mắm kho cá linh, cá linh kho nước dừa, cá linh nhúng dấm… Giai đoạn cá linh lớn thêm chút đỉnh thì có canh chua cá linh kèm bông điên điển, cá linh tẩm bột chiên giòn, cá linh nướng…  Giai đoạn cá linh già có món cá linh chiên giòn, hoặc ủ cá linh thành nước mắm… Cá linh đầu mùa hay cá linh cuối mùa, chế biến cách này hay cách khác, cũng ngon và hấp dẫn, khiến cho thực khách phương xa dù chỉ một lần ăn cũng phải xuýt xoa nhớ mãi, và cả những người con của châu thổ sông Cửu Long cũng nao nao đón đợi mùa cá linh về theo con nước nổi.

MAI PHƯỢNG