Bình Định có nhiều đặc sản nổi tiếng như rượu Bàu Đá, bánh tráng nước dừa, bánh hỏi cháo lòng, nem tré chợ huyện… Trong đó, bánh cuốn Tây Sơn là món ăn nổi tiếng, hiện đã có mặt tại nhiều địa phương, trong đó có Sài Gòn.
Gọi là bánh cuốn Tây Sơn vì đặc sản này có nguồn gốc từ huyện Tây Sơn, quê hương của vua Quang Trung. Tuy nhiên, vì ngon và nổi tiếng nên từ lâu bánh cuốn Tây Sơn đã có mặt ở nhiều nơi trong và ngoài tỉnh.
Ấn tượng đầu tiên khiến nhiều người thích thú khi thưởng thức bánh cuốn Tây Sơn là kích thước khá lớn của nó. Mỗi cuốn bánh có đường kính hơn 5 cm, dài hơn 20 cm, lớn hơn các loại bánh cuốn thông thường vài lần. Người lớn chỉ cần một cuốn là đủ no. Người dân Tây Sơn thường ăn sáng với chỉ một cuốn như vậy. Tương truyền, món ăn trên ra đời từ thời Tây Sơn và được xem là lương khô của nghĩa quân Tây Sơn khi hành quân đường dài nên bánh được làm lớn hơn bình thường để mang theo được nhiều và các binh sĩ đủ no.
Một ấn tượng nữa của bánh cuốn Tây Sơn là tên gọi “hai sống một chín” và đặc điểm “đủ mùi vị trên đời”. Sở dĩ như vậy bởi món ăn này được cuốn bằng hai cái bánh tráng sống làm từ bột gạo nhúng nước và một bánh tráng nướng bên trong để cuốn bánh được chắc chắn và người ăn no lâu. Bên trong nhân bánh còn có đủ các món như trứng luộc, thịt lụi, đậu hũ rán, chả lụa, chả ram đang giòn, dưa leo, lá tía tô… Tất cả hòa quyện tạo nên một vị ngon đậm đà, khó cưỡng với độ dẻo, giòn của bánh tráng, chả ram, vị bùi của trứng và thịt lụi, vị béo của đậu hũ rán, hương thơm của lá tía tô cùng vị cay nồng, mặn ngọt của bát nước chấm…
Phần nhân bánh cuốn được người dân địa phương chuẩn bị công phu và tỉ mẩn. Thịt nướng phải được ướp trước một ngày để miếng thịt thấm. Lúc nướng, chỉ cần thịt bén hơi than nóng, chín tới, tạo mùi thơm hấp dẫn. Chả ram cuộn nhỏ bằng ngón tay, nhân bên trong gồm tôm với thịt. Trứng vịt cũng phải là trứng của vịt chạy đồng, lòng đỏ màu vàng ươm béo ngậy.
Bánh cuốn Tây Sơn sẽ trở nên nhạt nhòa nếu phần nước chấm không đúng điệu. Theo người dân địa phương, nước chấm được dùng cho bánh cuốn được làm từ 2 phần chính là mắm ngon nguyên chất và đậu phộng rang xay nhuyễn.
Phần nhân bên trong chiếc bánh cuốn Tây Sơn
Khi ăn, chúng ta sẽ cảm nhận được tất cả vị ngon của bánh, từ độ cay của ớt, độ chua của nem, độ nồng của rau thơm, độ dẻo của bánh tráng sống, độ giòn của chả ram và bánh tráng chín.
Theo nhiều bậc cao niên ở địa phương, bánh cuốn Tây Sơn có từ hàng trăm năm trước. Ban đầu, bánh cuốn chỉ gồm có bánh tráng cuốn với cơm nguội. Đây là món ăn “chống đói” của người nông dân mỗi khi ra đồng.
