Palouse, Miền Đất Kỳ Thú
Trải dài trên ba tiểu bang Washington, Idaho và Oregon của Mỹ, Palouse là một vùng đất rộng hơn 50.000 cây số vuông với địa hình một không hai trên thế giới. Đó là vùng đất chập chùng với cơ man đồi trọc. Nếu lên một độ cao tương đối, như đỉnh Steptoe Butte cao hơn 1.100m, nhìn xuống, bạn mới cảm nhận rõ được hơn cái mênh mông bát ngát của nó. Bốn bề dưới chân, hằng hà sa số những ngọn đồi tròn như những chiếc bát úp, gối đầu lên nhau chạy xa tít tắp đến ngút tầm mắt, cho đến khi hoà vào nhau làm thành một đường chỉ tím mờ cuối chân trời. Không ai biết rõ nguồn gốc của cái tên Palouse. Có giả thuyết cho rằng nó xuất phát từ cái tên của bộ lạc Palus, rồi được những người Pháp thời trao đổi lông thú (fur trade) đọc trại thành Pelouse, và rồi thành Palouse của ngày nay.
Từ trên đồi cao nhìn xuống. Ảnh: Vinh Lâm
Những ngọn đồi này ở vùng Palouse đã được lịch sử biến hoá của trái đất tạo nên một cách diệu kỳ. Trong những thời kỳ cuối cùng của thời đại băng đá, những tảng băng khổng lồ khi di chuyển từ Canada xuống phía Nam, đã bào mòn những dãy núi đá chúng đi qua và tạo nên một khối bụi đá (glacier flour) khổng lồ nằm lẫn trong băng tuyết. Khối bụi đá này được tụ chung lại với nhau vào hồ Misoula (cái hồ rất lớn thời tiền sử). Rồi một trận lụt lớn xảy ra, nước hồ Misoula tràn ra khắp vùng phía Đông của bang Washington, tạo nên vô số những hồ nhỏ khác. Khi những hồ nhỏ này bị khô cạn, lớp phù sa dưới đáy trơ ra, những trận cuồng phong từ phía Đông Nam thổi tới, cuốn chúng đi rồi và tấp thành những đụn cát khổng lồ. Đó chính là những ngọn đồi của Palouse ngày nay. Lớp đất ngoài cùng được tạo thành cách đây khoảng 15.000 năm. Những lớp sâu hơn được hình thành từ khoảng 16.000 năm cho đến 77.000 năm về trước. Chính vì được tạo thành như vậy mà đất đai ở đây vô cùng phì nhiêu màu mỡ. Lớp phù sa phủ rất dày khắp nơi, chỗ dày nhất có thể đo được sâu đến 75 mét.
Ảnh: Vinh Lâm
Palouse là vùng nông nghiệp quan trọng của hai tiểu bang Washington và Idaho. Ở đây người ta trồng lúa mì và các loại đậu xen kẽ nhau. Mãi cho đến những năm 1920, tất cả công việc đồng áng nặng nhọc này được làm bằng tay và chuyên chở bằng ngựa hay lừa. Sau này nhiều máy móc hiện đại đã được phát minh, tiết kiệm biết bao công sức của con người. Nhờ đó người ta thu hoạch được trên cả những rẻo đất có độ dốc dựng đứng. Những năm gần đây, nghề làm rượu bắt đầu phát triển, Palouse bắt đầu có thêm nhiều đồi phủ xanh mướt những giàn nho. Một nét đặc biệt rất lớn của của nông nghiệp Palouse mà không nơi nào khác có được, là bạn sẽ không hề thấy hệ thồng tưới tiêu. Hoa màu cứ vậy mà tươi xanh cùng đất trời.
Một căn nhà nhỏ giữa thảo nguyên xanh. Ảnh: PHM
Nếu bạn đến thăm vùng Palouse vào khoảng tháng tư, tháng năm, bạn sẽ thấy bát ngát một màu xanh của những cánh đồng lúa non mơn mởn hay vàng tươi của những cánh đồng hoa mustard. Muốn thấy màu vàng óng của lúa chín ư? Tháng bảy, tháng tám, bạn sẽ toại nguyện. Vào mùa thu hay đông, bạn sẽ được thấy màu nâu sồng của đất thô xen lẫn sắc trắng tinh khôi của tuyết. Mà lạ một điều, cho dù là xanh hay vàng, nâu hay trắng, trong mỗi màu ấy lại có thêm nhiều cung bậc đậm nhạt khác nhau, làm cho bạn quay về bất cứ hướng nào cũng thấy đẹp đến ngơ ngẩn lòng. Cứ như thể có một họa sĩ tài ba đang sắp sẵn các tuyệt tác khắp nơi. Bạn chỉ còn biết hoà mình vô cái tĩnh lặng của đất trời mà ngắm mà nhìn cho thoả thuê đôi mắt, mà hịt thở cho đầy lồng ngực cái mùi thơm ngai ngái của mạ non, hay mùi thơm dìu dìu của những cánh đồng lúa chín.
Cánh đồng hoa mustard. Ảnh: Vinh Lâm
Ở vùng Palouse này những khu vực có cư dân nằm rải rác khá xa nhau. Có vài thành phố tương đối đông dân hơn những nơi khác, là nơi có hai trường đại học, còn lại là những thị trấn nhỏ , và … rất rất nhỏ, nằm cách nhau mấy chục cây số. Có những nơi chúng tôi đi qua dân số chỉ hơn 400 người. Cả thị trấn không có một nhà hàng hay quán xá gì. Nếu muốn uống một ly cafe mà không muốn tự pha ư? Bạn hãy chịu khó lái xe đi chừng… 15 phút tới một thị trấn lớn hơn chút xíu thì mới có quán. Văn phòng của “chính quyền thành phố” ở đây là một cái bàn con cũ kỹ, khiêm tốn nằm một bên trong căn phòng cũng bé tí. Chưa hết, bên kia căn phòng có thêm một cái bàn con con khác, đó chính là trụ sở cảnh sát. Tôi đã bật cười khi thấy sự kết hợp ngộ nghĩnh này, tự hỏi không biết lỡ ông thành phố giận ông cảnh sát thì làm sao tránh mặt nhau được đây? Và tôi bỗng nhớ về quê hương tôi, cũng ở những hẻo lánh xa xôi, những nhà vệ sinh bạc tỉ, tượng đài bạc tỉ cứ lừng lững được dựng nên bên cạnh những rách nát, bỗng dưng cứ thấy nghèn nghẹn trong cổ họng.
Góc phía bên phải của toà nhà, nơi có mái che màu xanh, là nơi “toạ lạc” của vừa văn phòng chính phủ, vừa trụ sở cảnh sát của thị trấn Oaksdale, Washington State. Ảnh : PHM
Người dân ở đây ra sao nhỉ, phải nhận xét thế nào cho đúng đây. Trong quán chợ, trong nhà hàng, chúng tôi thấy họ khép kín và lạnh lùng. Họ không nhìn bạn, cũng không mỉm cười chào xã giao thân thiện như cư dân ở những nơi khác. Những gương mặt khắc khổ và dãi dầu nắng mưa lầm lũi làm công việc của mình. Họ không phiền đến ai mà cũng không muốn ai động chạm đến họ. Cảm nhận được điều áy, khi đến gần những cánh đồi lúa và hoa màu, chúng tôi luôn cẩn thận chỉ đi trên đường đất và tuyệt đối không chạm chân vào ranh giới đất đai của cư dân. Nhưng cũng có những người dân địa phương hoàn toàn khác. Một buổi chiều khi lên nghĩa trang để ngắm cảnh, chúng tôi gặp một người đàn ông đi dọn mộ người thân. Sau khi trao đổi vài câu chào hỏi xã giao, biết chúng tôi từ xa đến, trước khi đi ông trao lại mảnh giấy ghi số điện thoại, dặn tới dặn lui chúng tôi phải gọi nếu cần cho bất cứ chuyện gì.
Thác Palouse, Ảnh: Vinh Lâm
Nếu địa chỉ du lịch của bạn là những nơi lấp lành đèn màu, là chốn phồn hoa đô hội hay khu cửa tiệm mua sắm cao sang, thì vùng Palouse này không hẳn sẽ hấp dẫn bạn. Nhưng nếu bạn không ngại nơi vắng vẻ, muốn tận mắt được ngắm nhìn một kỳ tích của thiên nhiên không nơi nào có được, thì bạn sẽ mê mẩn sắc màu của Palouse, và không chỉ đến một lần. Chắc chắn là như vậy.
Tác giả gửi Trí Việt News
