Đạo diễn Robert Zemeckis và bộ phim kinh điển “Forrest Gump”

Robert Zemeckis tên thật là Robert Lee Zemeckis, sinh ngày 14 tháng 5 năm 1952 tại Chicago, bang Illinois của Mỹ, là con của một cặp vợ chồng gốc Lithuania và gốc Ý. Anh theo học ở một trường tiểu học Công giáo rồi vào học ở trường trung học Fenger High. Theo lời anh, trong gia đình anh “chẳng có một chút gì của nghệ thuật, không có âm nhạc, không có sách vở , không có kịch nghệ. Điều duy nhất mang lại cảm hứng là truyền hình”. Khi còn nhỏ, anh rất thích xem tivi và bị mê hoặc bởi những cuốn phim 8 ly quay bằng camera của gia đình. Anh quay bằng camera những cuốn phim về những sự kiện như sinh nhật, những ngày lễ và cùng với những người bạn tập tành sản xuất những phim truyện ngắn. Sau khi cùng với cha xem bộ phim “Bonnie and Clyde”, anh quyết định theo học một trường điện ảnh để ra làm đạo diễn, bất chấp sự phản đối cúa cha mẹ.

Anh theo học Đại học Northern Illinois ở DeKalb, Illinois và bắt đầu làm quen với điện ảnh bằng việc biên tập những thước phim của hãng tin NBC News ở Chicago trong những tháng hè. Anh cũng biên tập những phim quảng cáo rồi chuyển về Đại học Southern California ở Los Angeles để học khoa Điện ảnh sau khi nộp một bài khảo luận và một video clip về một bản nhạc của ban nhạc The Beatles. Trong thời gian theo học ở Đại học Southern California, anh gặp một người bạn học có tài viết văn là Bob Gale và, theo lời kể của anh, “chúng tôi gắn bó với nhau vì đều muốn làm những bộ phim ở Hollywood. Chúng tôi không thích phong cách của các nhà làm phim thuộc trào lưu Đợt sóng mới của Pháp, mà thích những bộ phim của Clint Eastwood, những bộ phim James Bond và những bộ phim của Walt Disney vì chúng tôi đã lớn lên với những bộ phim ấy”. Sau khi tốt nghiệp đại học vào năm 1973, anh và Bob viết kịch bản phim “Tank” chẳng có ai chịu nhận sản xuất và kịch bản phim “Bordello of Blood” sau này được đạo diễn John Milius dựng thành phim vào năm 1996.

Sau khi giành giải thưởng Student Academy Award ở Đại học Southern California nhờ bộ phim “A Field of Honor”, anh được đạo diễn Steven Spielberg chú ý và ông đã trở thành người tư vấn cho anh trong hoạt động sản xuất phim ảnh. Spielberg đã bỏ tiền ra sản xuất 2 bộ phim đầu tay của anh – do anh viết kịch bản cùng với Bob Gale: “I Wanna Hold Your Hand” (1978), với nữ diễn viên Nancy Allen và “Used Cars” (1980) với nam diễn viên Kurt Russell. Cả 2 bộ phim được giới phê bình điện ảnh khen ngợi, nhưng thất bại hoàn toàn về doanh thu. “I Wanna Hold Your Hand” là bộ phim đầu tiên anh đưa những nhân vật lịch sử có thật vào, kết hợp những thước phim tài liệu với những cảnh quay có các diễn viên diễn xuất. Sau khi Steven Spielberg quay bộ phim bom tấn “1941” vào năm 1979 dựa theo kịch bản của Zemeckis và Bob Gale, cả anh và Gale nổi tiếng như là “những nhà biên kịch có thể viết những kịch bản phim có thể rất hay nhưng không ai muốn dựng thành phim”.

Với “tiếng tăm” như vậy, Zemeckis gặp khó khăn khi tìm việc vào thập niên 1980. Anh và Bob Gale vẫn tiếp tục viết những kịch bản phim như “Car Pool” cho đạo diễn Brian De Palma và “Growing Up” cho Steven Spielberg. Anh bị thất nghiệp mãi cho đến khi nam diễn viên Michael Douglas thuê anh làm đạo diễn bộ phim “Romancing the Stone” vào năm 1984. Trong thời gian làm đạo diễn bộ phim này, anh đã gặp nhạc sĩ Alan Silvestri, người sẽ soạn nhạc cho tất cả những bộ phim sau đó của anh.

Sau bộ phim “Romancing the Stone”, anh được mời làm đạo diễn bộ phim về chuyến du hành ngược thời gian “Back to the Future” với các diễn viên Michael J. Fox, Lea Thompson, Crispin Glover và Christopher Lloyd vào năm 1985. Bộ phim này thành công đến mức hãng phim phải làm những phần tiếp theo “Back to the Future Part II” (1989) và “Back to the Future Part III” (1990). Trước khi những phần tiếp theo của “Back to the Future” ra mắt, anh được mời làm đạo diễn bộ phim “Who Framed Roger Rabbit”, một bộ phim đạt kỷ lục về kinh phí thực hiện lúc bấy giờ ở Hollywood: 70 triệu đô la.

Và thế là đến năm 1994, anh làm đạo diễn bộ phim dựa theo cuốn tiểu thuyết “Forrest Gump” của Winston Groom, nhà văn sinh năm 1943 từng ở trong quân đội từ năm 1965 đến năm 1969 và từng sang chiến đấu một năm ở Việt Nam, bộ phim đạt doanh thu phòng vé kỷ lục 677 triệu đô la trên khắp thế giới và mang lại 6 giải Oscar, trong đó có giải Phim hay nhất, Nam diễn viên chính xuất sắc nhất (cho Tom Hanks) và Đạo diễn xuất sắc nhất (cho chính Zemeckis).

Bộ phim “Forrest Gump” kể về lịch sử nước Mỹ thời hiện đại qua cuộc đời của chàng trai Forrest Gump bị cho là đần độn, có chỉ số IQ thấp. Chuyện phim ”Forrest Gump” như sau:

Năm 1981, Forrest Gump (Tom Hanks đóng) ngồi ở trạm xe buýt tại thành phố Savannah, bang Georgia, nhặt được một chiếc lông chim đang rơi xuống theo cơn gió và bất chợt nhớ lại thời thơ ấu của anh vào thập niên 1950 ở thành phố Greenbow, bang Alabama bên người mẹ đơn thân (Sally Field đóng). Anh bị teo cơ chân, phải mang nẹp sắt và bị thiểu năng trí tuệ (chỉ số IQ chỉ có 75) nhưng cũng được nhận vào một trường công lập sau khi mẹ anh phải hiến thân cho ông hiệu trưởng. Vào ngày nhập học, anh đã gặp và kết bạn với cô bé Jenny Curran cùng tuổi, rất hiền dịu, nhưng bị chấn thương tinh thần sâu sắc vì bị lạm dụng từ thuở nhỏ. Với sự khích lệ của Jenny, anh đã vụt chạy, bỏ hết nẹp sắt ở chân khi bị một đám bạn học vây đánh và một ngày kia khi bị đám bạn này truy đuổi, anh đã chạy thật nhanh ngang qua một sân bóng đang có huấn luyện viên huyền thoại Paul “Bear” Bryant dẫn dắt một đội bóng. Paul “Bear” Bryant thán phục khả năng chạy nước rút của anh, đã xin được cho anh một học bổng để theo học ở Đại học Alabama, và thành tích lừng lẫy của anh trong màu áo đội tuyển quốc gia Mỹ của NCAA vài năm sau đó đã giúp anh diện kiến Tổng thống John F. Kennedy.

Sau khi tốt nghiệp đại học, anh nhập ngũ và kết bạn với chàng tân binh Benjamin Buford Blue, biệt danh “Bubba” (Mykelti Williamson đóng), một người mơ ước làm chủ một chiếc tàu câu tôm. Anh và “Bubba” phải sang chiến đấu ở Việt Nam dưới quyền chỉ huy của trung úy Dan Taylor (Gary Sinise đóng). “Bubba” bị tử thương trong một trận phục kích trong khi nhiều đồng đội bị thương, trong đó có trung úy Dan Taylor bị đứt cả hai chân. Forrest Gump đã dũng cảm cứu trung úy Dan Taylor và các đồng đội bị thương nên được Tổng thống Lyndon B. Johson trao tặng Huy chương Danh dự ở Nhà Trắng. Trong một cuộc tuần hành chống chiến tranh ở thủ đô Washington D.C. , anh gặp lại cô bạn Jenny khi ấy đang theo phong trào hippie sau khi bị đuổi học vì đã cho một tờ báo đăng những bức ảnh hở ngực. Anh rất vui mừng khi gặp lại nàng nhưng nàng đã rời xa anh để đi theo những người bạn hippie.

Trong thời gian dưỡng thương, anh chợt phát hiện ra mình có năng khiếu đánh bóng bàn, bỏ công sức tập luyện đánh bóng bàn và được chọn làm tuyển thủ bóng bàn để giao đấu với các tay vợt của Trung Quốc vào thời kỳ Mỹ và Trung Quốc thực hiện cái gọi là “chính sách ngoại giao bóng bàn”. Anh tình cờ gặp lại trung úy Dan Taylor khi ấy đã ngồi xe lăn và đã trở thành một kẻ nát rượu. Trong một kỳ nghỉ cùng với Dan Taylor, anh đã nói về giấc mơ không thành của bạn đồng đội “Bubba” và khuyến khích ông cùng với anh sắm một chiếc tàu để đi câu tôm. Khi giải ngũ, anh được thưởng 25.000 đô la vì những thành tích khi thi đấu bóng bàn và số tiền này được dùng để mua một chiếc tàu đi câu tôm. Sau trận bão Carmen, chiếc tàu của anh và Dan là chiếc tàu duy nhất còn lại trên biển, đã đánh bắt được vô số tôm. Với tiền lời kiếm được, anh và Dan đã mua nhiều chiếc tàu câu tôm và Dan còn mua cổ phiếu của công ty Apple, cuộc sống được đảm bảo cho đến hết đời. Khi trở về nhà, Forrest Gump thấy mẹ bệnh nặng, đã ở bên cạnh săn sóc mẹ cho đến khi bà từ trần. Anh tặng tiền cho nhiều tổ chức từ thiện và sống đạm bạc trong ngôi nhà thời tho ấu nhưng nhiều lúc thấy rất cô đơn và luôn nhớ tới Jenny. Một ngày kia, Jenny trở lại và anh ngỏ lời cầu hôn, nhưng nàng đã từ chối vì tự cho là quá khứ của nàng không trong sạch. Sau một đêm ở với anh, nàng lại ra đi và anh chán nản rời nhà, bắt đầu một cuộc chạy bộ kéo dài suốt 3 năm rưỡi, được nhiều người coi như người anh hùng của đất nước.

Một ngày kia, anh nhận được một bức thư của Jenny mời anh tới nhà nàng và khi gặp lại Jenny, nàng cho hay anh đã có một đứa con cũng đặt tên là Forrest. Jenny cho biết nàng đã chấp nhận lời cầu hôn của anh. Jenny và anh trở về Greenbow với đứa con nhỏ, làm lễ thành hôn với sự tham dự của trung úy Dan và vị hôn thê của ông. Jenny chết ít lâu sau vì bệnh AIDS và Forrest phải làm gà trống nuôi con.

Cảnh kết thúc phim là cảnh đứa con nhỏ vừa lên xe buýt để tới trường, chiếc lông chim lại rời khỏi tay Forrest Gump để bay theo cơn gió. Hình ảnh chiếc lông chim bay theo cơn gió trong cảnh mở đầu và trong cảnh kết của phim thể hiện triết lý về cuộc sống Zemeckis muốn gởi gắm vào những cảnh phim về cuộc đời chàng ngố Forrest Gump. Phải chăng mỗi người có một số phận đã được an bài từ trước? Câu trả lời của Forrest Gump là: “Tôi không biết mỗi người trong chúng ta có một số mệnh hay là chúng ta bay đó đây một cách tình cờ theo cơn gió nhẹ, nhưng tôi nghĩ có lẽ là cả hai. Có lẽ cả hai xảy ra cùng một lúc” (I don’t know if we each have a destiny, or if we’re all just floating around accidental-like on a breeze, but I, I think maybe it’s both. Maybe both is happening at the same time): Mỗi người đều có một cuộc đời được an bài bởi định mệnh, nhưng cũng có những yếu tố ngẫu nhiên làm thay đổi cuộc đời chúng ta và vì vậy tự do có một vai trò đáng kể trong việc định hình số phận của chúng ta.

HUỲNH DUY LỘC