Bộ phim “Oppenheimer”của Christopher Nolan

Bộ phim tiểu sử thuộc hàng “bom tấn” về J. Robert Oppenheimer, nhà vật lý nổi tiếng được mệnh danh là “cha đẻ của bom nguyên tử”, bắt đầu công chiếu ở Mỹ, Anh và nhiều nước từ hôm 21 tháng 7 nhưng đến nay, sau gần 2 tuần, vẫn chưa ra mắt công chúng Việt Nam, dù lịch chiếu theo dự kiến ban đầu cũng giống như ở các nước nói trên.

Tuy nhiên các hệ thống rạp chiếu phim lớn ở Việt Nam như CGV, Lotte, BHD và Galaxy vẫn đăng trên các trang web của họ là sẽ có lịch chiếu “Oppenheimer” vào ngày 11 tháng 8.

Bản tin của Thông tấn xã Việt Nam cho hay Hội đồng duyệt phim Quốc gia đã xem bộ phim “Oppenheimer” và nó được cho là “chứa một số nội dung, vấn đề chính trị cần được cân nhắc kỹ lưỡng”. Bản tin không cho biết đó là những nội dung hay vấn đề gì.

Christopher Nolan đã viết kịch bản bộ phim này dựa theo cuốn tiểu sử J. Robert Oppenheimer có nhan đề “American Prometheus: The Triumph and Tragedy of J. Robert Oppenheimer” (2005) của Kai Bird và Martin J. Sherwin, một cuốn tiểu sử mà 2 tác giả phải mất tới 25 năm mới viết xong và sau khi ra mắt đã được trao giải Pulitzer. Bộ phim “Oppenheimer” của đạo diễn Christopher Nolan nêu bật vai trò của Oppenheimer trong việc sáng chế bom nguyên tử và những sự kiện đưa tới cuộc điều trần trước Quốc hội vào năm 1954.

Chuyện phim “Oppenheimer” như sau: Vào năm 1926, chàng sinh viên học tiến sĩ J. Robert Oppenheimer (Cillian Murphy đóng) thấy nhớ nhà và ưu tư trong khi đang theo học môn Vật lý thực hành với nhà vật lý Patrick Blackett (James D’ Arcy đóng) tại Phòng thí nghiệm Cavendish Laboratory ở Đại học Cambridge. Gs Blackett làm cho anh buồn khổ nên anh trả đũa bằng cách tẩm thuốc độc một trái táo cho ông ta ăn, nhưng lại cố gắng cảnh báo nhà vật lý Niels Bohr (Kenneth Branagh đóng) đến thăm ông ta đừng ăn trái táo ấy. Sau đó Oppenheiner lấy bằng tiến sĩ tại Đức và gặp nhà vật lý lý thuyết Werner Heisenberg trong một hội thảo ở Thụy Sĩ. Oppenheimer trở về Mỹ, hy vọng có thể phổ biến vật lý lượng tử, bắt đầu giảng dạy tại Đại học California, Berkeley và Viện Công nghệ California. Tại đây anh đã gặp nàng Katherine Puening, một sinh viên khoa Sinh vật học, trước kia là đảng viên Đảng Cộng sản và có một mối tình với Jean Tatlock, một đảng viên Đảng Cộng sản Mỹ.

Năm 1942, khi Thế chiến thứ hai đang diễn ra, tướng Leslie Groves (Matt Damon đóng) tuyển Oppenheimer để thực hiện Dự án Manhattan, chế tạo một quả bom nguyên tử sau khi anh bảo đảm với ông ta rằng anh không có theo Đảng Cộng sản. Oppenheimer vốn là người Do Thái, kinh hãi trước cuộc tàn sát người Do Thái của phát xít Đức nên rất quan ngại khi biết Đức Quốc xã đang triển khai những chương trình hạt nhân dưới sự lãnh đạo của nhà vật lý Rosenberg. Anh tập hợp một đội ngũ các nhà khoa học bao gồm Edward Teller(Benny Safdie đóng) và Isidor Isaac Rabi (David Krumholtz đóng) tại Phòng thí nghiệm Los Alamos ở bang New Mexico để bí mật chế tạo quả bom nguyên tử. Anh hợp tác với các nhà khoa học Enrico Fermi và David L. Hill (Rami Malek đóng), và anh cũng bàn luận với nhà vật lý Albert Einstein (Tom Conti đóng) về vấn đề một quả bom nguyên tử có nguy cơ kích hoạt một phản ứng dây chuyền không ngăn cản được có thể hủy diệt cả thế giới. Sau khi phát xít Đức đầu hàng, một số nhà khoa học tham gia dự án Manhattan đặt ra câu hỏi: Có nên tiếp tục nghiên cứu để chế tạo bom nguyên tử? Tuy nhiên Oppenheimer lại cho rằng quả bom nguyên tử sẽ giúp kết thúc nhanh chóng cuộc chiến ở Thái Bình Dương giữa Mỹ và Nhật. Cuộc thử nghiệm bom nguyên tử đã thành công ở sa mạc Jornada del Muerto nằm cách Socorro, bang New Mexico khoảng 35 dặm về phía Đông Nam (gọi là Trinity test) trước khi Hội nghị Potsdam khai mạc và Tổng thống Truman ra lệnh ném 2 quả bom nguyên tử xuống 2 thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật, buộc Nhật phải đầu hàng vô điều kiện.

Oppenheimer nổi tiếng trước công chúng như là “cha đẻ của bom nguyên tử” nhưng cái chết thảm khốc của hơn 100.000 người Nhật đã làm cho anh hối hận. Anh khuyên Tổng thống Truman hạn chế việc phát triển bom nguyên tử, nhưng Truman đã bác bỏ lời khuyên của anh. Với tư cách là cố vấn của Uỷ ban Năng lượng Nguyên tử (Atomic Energy Commission), anh chống lại việc tiếp tục nghiên cứu vũ khí hạt nhân, nhất là việc chế tạo bom nhiệt hạch (bom H) do nhà vật lý Teller đề xướng. Quan điểm của Oppenheimer trở thành đề tài gây tranh cãi khi cuộc Chiến tranh lạnh giữa Mỹ và Liên Xô bùng phát. Lewis Strauss (Rober Downey Jr. đóng), chủ tịch Uỷ ban Năng lượng Nguyên tử, oán hận Oppenheimer đã công khai bác bỏ dự án chế tạo bom H của mình và lại còn đề nghị đàm phán với Liên Xô về vũ khí hạt nhân. Ông ta cũng cho rằng Oppenheimer kích động Albert Einstein chống lại ông ta. Trong một cuộc điều trần được tổ chức nhằm loại bỏ ảnh hưởng chính trị của Oppenheimer, anh bị Teller và một số đồng nghiệp tố cáo. Teller tố cáo Oppenheimer có mối quan hệ với những người Cộng sản như Tatlock (Florence Pugh đóng) và em trai của anh là nhà vật lý Frank Oppenheimer (Dylan Arnold đóng). Dù Rabi và một số đồng nghiệp bênh vực Oppenheimer khi ra làm chứng, việc phục hồi thanh danh của anh đã không có kết quả, ảnh hưởng rất nhiều tới hình ảnh của anh trước công chúng.

Trong một cuộc điều trần sau đó ở Quốc hội để phê chuẩn việc bổ nhiệm Lewis Strauss vào chức Bộ trưởng Thương Mại, Hill đã ra làm chứng, tố cáo những động cơ của Lewis Strauss khi tìm cách hạ uy tín của Oppenheimer. Thượng viện Mỹ đã bác bỏ việc bổ nhiệm Lewis Strauss vào chức Bộ trưởng Thương mại.

Năm 1963, Tổng thống Lyndon B. Johnson trao tặng cho Oppenheimer giải thưởng Enrico Fermi để cho thấy thanh danh của anh đã được phục hồi. Đến khi ấy, người ta mới biết rằng cuộc nói chuyện trước kia giữa Albert Einstein và Oppenheimer không phải là để bàn về Lewis Strauss, mà là để bàn về những tác hại khó lường của vũ khí hạt nhân.

HUỲNH DUY LỘC

Ảnh: Poster bộ phim “Oppenheimer” của Christopher Nolan, đạo diễn Christopher Nolan trên phim trường, với diễn viên Cillian Murphy trong vai Oppenheimer