Tại sao người Việt lại ăn cơm rượu vào dịp mùng 5 tháng 5 âm lịch?
Trong một năm, Việt Nam có rất nhiều ngày Tết lớn nhỏ khác nhau như Tết Trung thu, Tết Trung Nguyên, Tết Nguyên Đán… và trong đó có một ngày Tết đánh dấu sự chuyển mùa và phòng tránh các dịch bệnh xảy ra, đó chính là Tết Đoan Ngọ vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch.
Vài nét về ngày Tết Đoan Ngọ
Tết Đoan Ngọ (hay còn gọi là Tết Đoan Dương, Tết diệt sâu bọ) là một ngày Tết được tổ chức vào mỗi mùng 5/5 (âm lịch). Đoan Ngọ là bắt đầu vào giữa trưa (Đoan: mở đầu, Ngọ: giữa trưa). Đây cũng là một trong các ngày lễ lớn trong năm vì vào tháng 5 âm lịch, tiết trời bắt đầu nắng to, đây cũng là thời khắc giao mùa nên có khá nhiều dịch bệnh phát sinh. Do vậy, dân gian thường có tục phòng trừ bệnh tật cũng như phát động bắt sâu bọ gây hại cho cây trồng.
Nét ẩm thực đặc trưng vào ngày Tết Đoan Ngọ
Trong dịp lễ lớn này, tùy từng vùng miền mà mọi người sẽ có những món ăn đặc biệt khác nhau. Chẳng hạn như ở miền Bắc người ta sẽ dùng các món từ thịt vịt trong khi miền Trung và miền Nam lại chuộng dùng bánh tro. Ngoài ra, còn có một loại thực phẩm lại rất thông dụng từ Bắc chí Nam, đó chính là cơm rượu.
Tại sao lại ăn cơm rượu vào dịp này?
Theo dân gian, người ta cho rằng ăn cơm rượu vào ngày này sẽ làm cho các loại “sâu bọ” trong người vì men rượu mà say chết đi. Tùy từng đặc điểm vùng miền mà cơm rượu sẽ có những hình thức rất khác nhau.
Cơm rượu được làm như thế nào? Cơm rượu nếp 3 miền Bắc Trung Nam có gì khác nhau?
Cách thực hiện cơm rượu không khó. Cơm rượu nếp được làm từ gạo nếp lên men. Gạo nếp được đồ chín thành xôi, để nguội sau đó trộn với men rượu. Ủ tiếp trong vài ngày. Cơm rượu thành phẩm khi “ngấu” sẽ có vị chua, ngọt, đắng nhẹ, cay, nóng ăn rất kích thích vị giác.
Ngoài miền Bắc thường ăn bánh gio mật mía, miền Trung, miền Nam lại ăn bánh ú. Nhưng 3 miền đều ưa chuộng món đặc trưng trong ngày Đoan Ngọ là cơm rượu. Tuy nhiên, món ăn “sát trùng” đường tiêu hóa được yêu thích trong ngày Tết Đoan Ngọ ở mỗi miền đều có sự khác biệt nhất định.
Cơm rượu nếp miền Bắc
Cơm rượu miền Bắc thường được làm bằng gạo nếp lứt hoặc gạo nếp cẩm.
Nguyên liệu cần thiết gồm 500g gạo nếp lứt hoặc nếp cẩm, 6g men rượu thuốc bắc, lá sen hoặc lá dong để bọc. Định lượng có thể thay đổi tùy thuộc vào số lượng người ăn, bạn có thể cân nhắc cho phù hợp.
Gạo nếp mang đãi sạch, ngâm trong nước khoảng 6 giờ để nếp nở đều, nấu sẽ nhanh chín và ngon hơn. Gạo ngâm xong mang vo thêm lần nữa và cho vào nồi đồ chín mềm và dẻo.
Men mang bỏ trấu, cán mịn hoặc giã nhuyễn. Cho cơm ra khay lớn hoặc cái mẹt, đãi cơm nếp đều ra để nguội. Sau đó, rắc men lên và trộn đều để men lẫn gạo quyện vào nhau. Dùng lá sen hoặc lá dong gói cơm nếp vào và đặt trong cái nồi. Đậy nắp lại và ủ kín trong khoảng 3-4 ngày. Nếu không dùng lá bạn có thể bỏ vào hũ thủy tinh là được.
Thành phẩm cơm rượu nếp dậy mùi thơm của rượu, ngọt của nếp, hạt nếp bóng tròn, nở đều hấp dẫn. Khi ăn bày ra bát nhỏ hoặc trong ống tre tạo hình đẹp mắt để bày biện lên mâm lễ cúng Tết Đoan Ngọ.
Cơm rượu nếp miền Trung
Người miền Trung có cách làm cơm rượu khác biệt hơn một chút. Gạo nếp trắng mang đãi sạch và được ngâm từ 4 đến khoảng 6 giờ rồi vớt ra để ráo. Men rượu bỏ trấu mang cán nhuyễn, có thể dùng máy xay hoặc cối để làm mịn. Tiếp đó, pha một tô nước muối loãng.
Trộn khoảng 1 thìa đường vào nếp rồi xóc đều. Cho nếp vào nấu chín với một lượng nước xâm xấp. Nếp chín dùng đũa xới đều để nếp tơi và chín đều hơn. Sau khi nếp chín, đổ ra mẹt để nguội. Khi nếp còn ấm, rải đều men lên.
Nhúng tay vào bát nước muối loãng để viên cơm rượu. Hoặc có thể cho nếp vào khay hình chữ nhật, nén xuống, bọc kín bằng màng bọc thực phẩm, ủ nơi thoáng mát khoảng 3 ngày. Phần rượu nếp sau khi ủ có thể mang thưởng thức luôn hoặc nấu nước đường loãng. Cho cơm rượu vào lọ, đổ nước đường loãng vào, đậy kín. Đợi thêm khoảng nửa ngày là dùng được.
Cơm rượu nếp miền Nam
Cơm rượu nếp miền Nam có thể dùng thêm lá chuối để lót, nếu không có thì bỏ qua. Gạo nếp mua về mang vo sạch và cũng ngâm nước trong khoảng 3 giờ. Trong quá trình ngâm, hoà một chút muối vào nước ngâm sẽ giúp cơm rượu đậm đà hơn sau khi nấu.
Ví dụ khoảng 500g gạo nếp thì nấu với 200ml nước, không nên cho nhiều nước kẻo cơm rượu nhanh chua, còn quá ít nước thì cơm rượu sẽ khô và cứng. Gạo sau khi nấu chín cho ra khay, đãi chúng tơi ra để nguội bớt.
Với 500g gạo nếp thì dùng khoảng 5g men ngọt, mang giã nhỏ, càng mịn càng tốt. Rắc men vào lúc gạo nếp còn ấm. Nếu dùng lá chuối thì trải lá chuối, cho một lớp xôi nếp lên, rải đều men, rồi lặt mặt dưới của xôi qua lá chuối khác, rắc thêm lớp men vào bên dưới. Khi cho men vào lúc nếp còn ấm thì cơm rượu sẽ lên men nhanh hơn.
Lúc này cũng chuẩn bị một bát nước muối loãng để vo cơm rượu dễ dàng hơn. Nhúng tay vào bát nước muối, lấy nếp để khỏi dính, viên tròn lại. Có thể dùng lá chuối cuốn quanh từng viên cơm rượu để khi ủ thơm mùi lá chuối.
Các viên cơm rượu cho vào hũ, đậy kín và ủ trong khoảng 3 ngày là chín. Nhớ đặt nơi thoáng mát, tránh ánh sáng mặt trời.
Nên ăn cơm rượu nếp vào lúc nào?
Cơm rượu nếp được ưa chuộng trong ngày Tết Đoan Ngọ không phải ngẫu nhiên bởi chúng mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khoẻ.
Cơm rượu nếp có thể ngăn ngừa bệnh tiểu đường, bởi lớp cám gạo chứa nhiều chất xơ, glucid, các vitamin nhóm B có thể hạn chế lượng đường trong máu, phòng ngừa được bệnh tiểu đường hiệu quả. Đồng thời, món ăn này có thể giúp giảm lượng cholesterol xấu trong máu và ổn định huyết áp.
Ngoài ra, cơm rượu giúp tăng cường sức khoẻ hệ tiêu hoá, giảm chứng khó tiêu, đầy bụng. Chưa kể, cơm rượu chứa vitamin E, vitamin B cùng dưỡng chất có lợi cho làn da, giúp chống lại quá trình lão hoá, làm ẩm và nuôi dưỡng da từ bên trong. Đặc biệt, cơm rượu có thể hỗ trợ quá trình giảm cân hiệu quả.
Mặc dù cơm rượu nếp có nhiều lợi ích cho sức khoẻ, nhưng cần ăn với liều lượng vừa phải và thời điểm ăn cũng cần hợp lý. Sau khi ủ chín, cơm rượu nếp có thể để được trong ngăn mát tủ lạnh ăn dần từ 3-5 ngày.
Cơm rượu bạn muốn ăn lúc nào trong ngày cũng được, nhưng tốt hơn cả vẫn là buổi sáng. Nhưng không nên ăn lúc bụng quá đói, đặc biệt là những người bị đau dạ dày.
THY THY
