Gần phân nửa số thành phố lớn ở Trung Quốc đang sụt lún

Theo một nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Khoa học (Science), ước tính độ cao của khoảng 16% thành phố lớn nhất Trung Quốc đang giảm mỗi năm hơn 10 mm, gần một nửa số thành phố mỗi năm giảm hơn 3 mm độ cao so với mực nước biển.

Các tác giả của cuộc nghiên cứu đăng trên chuyên san Science nhận thấy 45% đất đô thị của Trung Quốc đang lún nhanh hơn 3 mm mỗi năm, với 16% ở mức hơn 10 mm mỗi năm, không chỉ do mặt nước ngầm đang sụt lún mà còn do sức nặng của môi trường được xây cất trên mặt đất.

Với dân số đô thị của Trung Quốc đã vượt quá 900 triệu người, “ngay cả một phần nhỏ đất sụt lún ở Trung Quốc cũng có thể trở thành mối đe dọa đáng kể đối với cuộc sống đô thị,” nhóm nghiên cứu do Ao Zurui thuộc Đại học Sư phạm Hoa Nam dẫn đầu cho biết.

Sự sụt lún đã khiến Trung Quốc thiệt hại hơn 7,5 tỉ nhân dân tệ (1,04 tỉ đôla) hàng năm và trong thế kỉ tới, gần một phần tư đất ven biển có thể thực sự thấp hơn mực nước biển, khiến hàng trăm triệu người chịu nguy cơ bị ngập lụt cao hơn.

“Nó thực sự nêu bật thực tế là đây là một vấn đề tầm cỡ quốc gia đối với Trung Quốc chứ không phải là vấn đề chỉ ở một hoặc hai địa phương,” Robert Nicholls tại Trung tâm Nghiên cứu Biến đổi Khí hậu Tyndall tại Đại học East Anglia nói. “Và điều này phản ánh những gì đang xảy ra khắp phần còn lại của khắp thế giới.”

Thành phố Thiên Tân ở miền bắc, nơi sinh sống của hơn 15 triệu người, được xác định là một trong những nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Năm ngoái, 3.000 cư dân đã phải sơ tán sau một “thảm họa địa chất bất ngờ” mà các nhà điều tra nói là do cạn kiệt nguồn nước cũng như việc xây dựng các giếng địa nhiệt.

Nhiều vùng khai thác than cũ của Trung Quốc cũng hứng chịu hậu quả của việc khai thác quá mức, và chính quyền thường buộc phải bơm bê tông vào các hầm than đổ nát để gia cố đất.

Vấn đề không chỉ giới hạn ở Trung Quốc. Một nghiên cứu riêng biệt được công bố vào tháng 2 cho biết khoảng 6,3 triệu km vuông đất trên toàn cầu đang gặp nguy cơ. Trong số những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất là Indonesia, với phần lớn thủ đô Jakarta hiện ở dưới mực nước biển.

Ông Nicholls nói các thành phố có nguy cơ có thể rút ra bài học từ Tokyo, nơi bị lún khoảng 5 mét cho đến khi họ cấm khai thác nước ngầm vào những năm 1970.

Theo một nghiên cứu năm 2022 của Singapore, trong số 44 thành phố lớn ven biển gặp phải vấn đề này, có 30 thành phố ở Châu Á.

“Đó là vấn đề về đô thị hóa và tăng trưởng dân số – mật độ dân số cao hơn, khai thác nước nhiều hơn và sụt lún nhiều hơn,” Matt Wei, chuyên gia địa vật lý tại Đại học Rhode Island, cho biết.

Các nhà nghiên cứu viết rằng chìa khóa để giảm thiệt hại là hạn chế khai thác nước ngầm. Thượng Hải đã áp dụng cách tiếp cận này và đang chìm chậm hơn so với các thành phố khác của Trung Quốc. Tại Nhật Bản, vấn đề quản lý nước ngầm chặt chẽ trong thời gian dài đã chứng tỏ thành công trong việc ổn định tình trạng sụt lún ở Tokyo và Osaka.

Một số nơi thậm chí còn chống sụt lún bằng cách bơm nước vào các tầng ngậm nước đã cạn kiệt, được gọi là “quản lý bồi nước”.

Các nhà nghiên cứu cho rằng sẽ khó có thể ngăn chặn hoàn toàn tình trạng đất bị lún xuống. Ông nói: “Bạn phải thích ứng với phần còn lại”.