Tiêu hủy tranh của Bùi Chát, một quyết định chưa từng có

Cộng đồng mạng xã hội Việt Nam đang xôn xao, phần lớn “kinh ngạc” vì UBND TP và Sở Văn hóa TP quyết định phạt họa sĩ Bùi Quang Viễn (Bùi Chát) 25 triệu đồng, giao tự tiêu hủy 29 bức tranh vì “triển lãm không phép”.

Theo đó chiều 17/8, Sở Văn hóa và Thể thao (VHTT) TP.HCM cùng Sở Thông tin và Truyền thông (TTTT) tổ chức buổi họp báo nhằm thông tin về việc xử lý hành chính đối với ông Bùi Quang Viễn (họa sĩ Bùi Chát) vì “Tổ chức triển lãm tranh không có giấy phép”.

Trước đó, ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM ký quyết định “Xử phạt vi phạm hành chính” họa sĩ Bùi Chát về việc tổ chức triển lãm nhưng không có giấy phép theo quy định. Theo quyết định này, họa sĩ bị xử phạt hành chính với số tiền là 25 triệu đồng. Ngoài nộp phạt tiền, Bùi Chát còn phải tiêu hủy 29 bức tranh đã triển lãm. Việc xử phạt được UBND TP.HCM giao cho Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM tổ chức thực hiện.

Ông Phạm Văn Dũng, Chánh Thanh tra Sở VHTT TP.HCM cũng cho rằng họa sĩ Bùi Chát vẽ thể loại tranh trừu tượng, sơn dầu có tính chất thương mại. Do đó, việc xin phép giấy tờ tổ chức trước triển lãm là điều bắt buộc. Việc vi phạm bắt buộc phải được xử lý theo luật định.

Ông Dũng nhấn mạnh phía cơ quan quản lý có nhận thức rõ ràng về việc tự do sáng tạo của nghệ sĩ và rất trân trọng cũng như cầu thị trong quá trình làm việc với Bùi Chát. Cũng theo Chánh Thanh Tra Sở VH, nếu đúng quy tắc phải thu giữ tang chứng sau buổi làm việc. Tuy nhiên, họ đã không thu giữ, mà chỉ chụp hình tang vật và lập biên bản. “Nhận định của chúng tôi là áp dụng pháp luật có lý, có tình, có lợi nhất. Trong quá trình làm việc với ông Bùi Quang Viễn (Bùi Chát), chúng tôi cũng rất cầu thị”, ông Dũng nói.

Về điều khoản bắt buộc tiêu hủy tranh gây ồn ào dư luận, ông Dũng nói dù trong quy định yêu cầu “tiêu hủy” nhưng thực tế việc tiêu hủy thế nào, thời gian bao lâu cũng như có phải đốt hay hủy bỏ hay không… đều chưa có quy định cụ thể?

“Sở cũng đã tham mưu Uỷ ban gửi bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch kiến nghị sửa đổi Nghị định 38 theo hướng, các triển lãm không phép nhưng không có nội dung cấm thì không nên áp dụng biện pháp tiêu hủy tang vật. Quan điểm của Sở VH là tôn trọng tác phẩm, trí tuệ của các nghệ sĩ và tạo điều kiện tốt nhất cho các hoạt động văn hóa nghệ thuật trên địa bàn”, ông nói.

Triển lãm tranh Improvisation (Ứng tác) của Bùi Chát diễn ra từ 15-30/7 tại phòng tranh Alpha Art Station, TP.HCM. Sự kiện thu hút sự tham gia của giới mộ điệu mỹ thuật, các họa sĩ, giám tuyển và nhà phê bình,…
Trước quyết định này, họa sĩ cho biết sẽ khiếu nại việc bị tiêu hủy tranh. Bùi Chát cho rằng hình thức này chỉ áp dụng với tranh nhái, tranh giả, trái thuần phong mỹ tục hoặc vi phạm pháp luật còn tác phẩm của anh không vi phạm.

Bùi Chát, nổi tiếng trong nhóm Mở Miệng từ hơn 20 năm trước vì phản kháng chế độ kiểm duyệt. Ông thành lập Nhà xuất bản Giấy Vụn mà không cần sự cấp giấy phép của nhà nước.

Ông sinh ra ở Biên Hoà và sống ở Sài Gòn. Là thành viên của nhóm Mở Miệng, chủ trương xuất bản tự do trên các trang web và các tạp chí chuyên về nhóm như “Six-Sided Circle” (2002) và “Open Mouth” (2002). Năm 2004, ông và Lý Đợi bị bỏ tù hai ngày vì phát tờ rơi tại địa điểm một buổi đọc thơ bị công an hủy bỏ. Năm 2011, Bùi Chát đã được trao Giải thưởng Tự do Xuất bản của Hiệp hội Nhà xuất bản Quốc tế “vì sự dũng cảm gương mẫu của ông trong việc đề cao quyền tự do xuất bản”. Thơ Bùi Chát đã được Linh Đinh dịch sang tiếng Anh và đăng trên Rock Heals.

Đây chính là lý do tranh của anh bị ra quyết định tiêu hủy, bởi tại Việt Nam, các phòng tranh nhỏ triển lãm không xin phép vẫn thường xảy ra.