Máy bay không người lái trên chiến trường Ukraine

Cuộc chiến tranh giữa Nga và Ukraine đã thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của công nghệ máy bay không người lái (UAV) thậm chí cho phép sử dụng UAV giá rẻ mang bom để tiêu diệt các mục tiêu trị giá hàng triệu USD. Tuy nhiên, UAV vẫn gặp phải thách thức lớn từ hệ thống tác chiến điện tử (EW), vốn có khả năng làm gián đoạn tín hiệu giữa UAV và bộ điều khiển.

Tại Ukraine vào tháng 2, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov đã tuyên bố khởi động dự án Drone Line. Theo ông, mục tiêu là tạo ra một tuyến phòng thủ từ các đơn vị máy bay không người lái được huấn luyện tốt nhất, hiện tại sẽ bao gồm 5 đội hình.

Bộ trưởng Bộ Công nghiệp Chiến lược Ukraine German Smetanin trước đây từng nói rằng Kyiv có tên lửa không người lái Peklo có thể bắn trúng mục tiêu cách xa tới 700 km. Vào ngày 24/8/2024, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố thử nghiệm tên lửa không người lái khác, Palyanitsa; ngày 4/12/2024, Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov tuyên bố bắt đầu sản xuất hàng loạt loại vũ khí này.

Máy bay không người lái từ cả Nga và Ukraine đã bay gần như liên tục trên chiến trường. Trong cuộc chiến máy bay không người lái, Nga có lợi thế về số lượng nhưng Ukraine lợi thế về AI.

Theo The New York Times, kế hoạch của Ukraine sẽ mở rộng các tiểu đoàn, mỗi tiểu đoàn 2.500 binh lính được trang bị máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất.

Theo Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia Anh, Ukraine mất hàng nghìn UAV mỗi tháng do các thiết bị gây nhiễu của Nga, trong khi Nga cũng chịu tổn thất đáng kể về UAV trong cuộc xung đột.

Trước thực tế này, ưu tiên hàng đầu của các nhà phát triển vũ khí Nga, Ukraine và quốc tế là chế tạo UAV có khả năng vượt qua hệ thống gây nhiễu của đối phương để hoàn thành nhiệm vụ.

Nhu cầu cấp thiết này đã thúc đẩy sự ra đời của thế hệ UAV tích hợp AI, giúp chúng có thể hoạt động độc lập mà không cần duy trì kết nối với người điều khiển trong giai đoạn khai hỏa. Thay vì điều khiển theo thời gian thực, con người chỉ cần cài đặt lộ trình di chuyển và khóa mục tiêu, sau đó AI sẽ đảm nhận hoàn toàn quá trình dẫn đường. Nhờ đó, UAV có thể thực hiện nhiệm vụ theo hành trình định sẵn mà không bị ảnh hưởng bởi hệ thống tác chiến điện tử của đối phương.

Những UAV bán tự động này có khả năng vô hiệu hóa tác động của chiến tranh điện tử. Khi AI tiếp quản việc điều hướng, UAV có thể ngắt tín hiệu vô tuyến – vốn là điểm dễ bị tấn công – và tự đưa ra quyết định, giúp chúng trở nên “vô hình” trước hệ thống EW của đối phương.

Tuy nhiên, do khả năng nhận diện hình ảnh đóng vai trò quan trọng, UAV tích hợp AI sẽ cần được trang bị hệ thống camera tiên tiến hơn so với các dòng UAV Kamikaze đang được sử dụng tại Ukraine và Nga. Điều này kéo theo chi phí sản xuất cao hơn, khiến việc mở rộng quy mô và sản xuất hàng loạt trở nên thách thức hơn.