Phạm Đình Chương và “Đón xuân”

Ca sĩ Quỳnh Giao đã nói về cuộc hội ngộ giữa nhạc sĩ Phạm Đình Chương và nền tân nhạc Việt Nam: “Phạm Ðình Chương lên đường hội ngộ với tân nhạc và kháng chiến từ rất trẻ, giữa thập niên 1940, với các ca khúc đã hòa vào dòng nhạc hào hùng thời đó, như “Ra Ði Khi Trời Vừa Sáng”, “Bài Ca Tuổi Trẻ”, “Hò Leo Núi”, “Tiếng Dân Chài” hay “Trăng Rừng”. Nếu có một đặc điểm thì từ thời đó, khi chưa đến tuổi đôi mươi, Phạm Ðình Chương đã viết về tuổi trẻ cho tuổi trẻ mà không bước qua khung cửa uy nghiêm của lịch sử. Nhờ đấy, nhạc tuổi xanh của ông cứ mơn mởn hạnh phúc và lấp lánh niềm tin trước mặt.

Vào Nam rất sớm, từ 1951, ông mở ra một trang mới cho dòng nhạc hoài hương với “Xuân Tha Hương”, bài ca dùng trong một cuốn phim Hoa Kỳ thực hiện ở Sài Gòn giữa thập niên 1950. Tuyệt vời nhất trong dòng nhạc quê hương, Phạm Ðình Chương có trường ca “Hội Trùng Dương”, dạt dào niềm hội ngộ của ba dòng sông từ ba miền đất nước. Mà nói về Mùa Xuân và dân tộc, còn gì đẹp hơn khúc hoan ca “Ly Rượu Mừng”, ca khúc không thể thiếu trong dịp Tết?”

Nhạc sĩ Cung Tiến đã nhận định về nhạc Phạm Đình Chương: “Nếu phải dùng một tính từ duy nhất để xác định đặc điểm của những ca khúc Phạm Đình Chương thì có lẽ tôi sẽ chọn từ ngữ “đằm thắm”. Dường như bất cứ một bài hát nào của anh – từ những khúc mô tả cảm xúc cá nhân (“Xóm đêm”), gợi lại một dĩ vãng (“Mưa Sài gòn mưa Hà Nội”, “Nửa hồn thương đau”), chia sẻ nhịp đập chung của trái tim tập thể (“Ly rượu mừng”, “Đón xuân”) đến những khúc lý tưởng hóa những tình tự dân tộc (“Hội trùng dương”, “Bài ngợi ca tình yêu”) và đặc biệt là những khúc hát làm thăng hoa ái tình (“Mộng dưới hoa”, “Đêm màu hồng”) – ta đều thấy cùng tỏa ngát ra, từ giai điệu hay lời ca, một hương thơm của tình cảm sâu sắc, đậm đà và tha thiết… Giai điệu và hòa âm của anh đã nở rộ thành những đóa hoa thơm, quý và hiếm. Những giai điệu và hợp âm ấy rướn vút lên trong không gian âm nhạc và như cánh chim bay đi sẽ chẳng níu lại được. Ý nhạc sẽ còn phảng phất trong tâm tưởng người nghe như hương lan đêm, sẽ còn chập chờn trong ký ức người hát như cánh bướm mộng…”

Ca khúc “Đón xuân” (1953) của Phạm Đình Chương viết theo điệu fox vui tươi, rộn rã có những hợp âm giống như “đàn chim tung cánh” – những cánh chim bay đi không có gì níu giữ lại được – nhưng âm hưởng còn vang vọng mãi giống như những cánh bướm mộng chập chờn trong ký ức của người nghe như cách nói của nhạc sĩ Cung Tiến. Từ hơn 60 năm qua, mỗi khi xuân về, những giai điệu của “Đón xuân” như những cánh bướm mộng lại mang đến cho người nghe sự hân hoan trong tâm hồn khi muôn vật ở trần gian háo hức chờ đón Chúa Xuân về.

ĐÓN XUÂN

Xuân đã đến rồi, gieo rắc ngàn hồn hoa xuống đời.
Vui trong bình minh, muôn loài chim hát vang mọi nơi
Đẹp trong tiếng cười, cho kiếp người tình thương đắm đuối
Nắng xuân đem vui với đời
Kìa trong vạt nắng
Mạch xuân tràn dâng
Khóm hoa nhẹ rung, môi cười thẹn thùng cùng bao nguồn sáng
Bướm say duyên lành
Thắm tô trời xanh
Đàn chim tung cánh
Hát vui đón mừng mùa nắng tươi lan.
Ta nghe gió về đang thiết tha như muôn tiếng đàn
Xuân dâng niềm vui cho ngày xanh không hoen lời than
Sầu thương xóa mờ
Tình yêu đời càng thêm chan chứa
Khát khao xuân tươi thái hòa.
Cùng đón Chúa Xuân đang giáng xuống trần
Thế gian lắng nghe tình xuân nồng
Kiếp hoa hết phai đời hương phấn
Nào ai hững hờ xuân vẫn ngóng chờ
Tới đây nắm tay cùng ca múa hát lên đón xuân của tuổi thơ…

HUỲNH DUY LỘC giới thiệu