Long diên hương là gì? Tại sao có giá hàng trăm ngàn USD?

Vào tháng 6/2023, một nhóm nhà bệnh học thú y từ Đại học Las Palmas de Gran Canaria (ULPGC) tới địa điểm xác cá nhà táng dạt vào đảo La Palma, gần quần đảo Canary, Tây Ban Nha, để tìm hiểu nguyên nhân cái chết của nó. Trong quá trình điều tra, Antonio Fernández, giám đốc Viện sức khỏe động vật và an ninh lương thực (IUSA) tại ULPGC, tìm thấy khối long diên hương lớn và cứng trong ruột cá, có đường kính khoảng 50 – 60 cm và nặng 9 kg. Vật thể quý hiếm này có giá trị ước tính lên tới 545.000 USD.

Long diên hương là gì?

Bằng chứng hóa thạch về long diên hương có niên đại khoảng 1,75 triệu năm và có thể con người đã sử dụng chất này hơn 1.000 năm. Long diên hương được mệnh danh là kho báu của biển hay “vàng nổi”. Long diên hương thường trôi nổi trên biển và chỉ được phát hiện và mô tả với hoạt động đánh bắt cá voi quy mô lớn vào thế kỷ 19, theo Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên.

Nguồn gốc của long diên hương là một bí ẩn suốt nhiều năm. Nhiều giả thuyết từng được đưa ra, cho rằng đó là bọt biển cứng lại, thậm chí phân của những con chim lớn. Khi hoạt động săn bắt cá voi quy mô lớn bắt đầu vào những năm 1800, các chuyên gia mới phát hiện danh tính của “nhà sản xuất” long diên hương: cá nhà táng (Physeter macrocephalus).

Cá nhà táng ăn một lượng lớn động vật chân đầu (Cephalopoda) như mực ống, mực nang. Trong đa số trường hợp, các bộ phận cứng và khó tiêu của con mồi sẽ bị nôn ra ngoài trước khi tiêu hóa. Nhưng đôi khi, những bộ phận này di chuyển vào ruột. Giới khoa học cho rằng cá nhà táng tiết ra long diên hương nhằm bảo vệ cơ quan nội tạng khỏi những chiếc mỏ cứng và nhọn của mực, theo Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London.

Khối long diên hương có thể phát triển bên trong cá nhà táng suốt nhiều năm, sau đó được thải ra ngoài. Nhưng trong một số trường hợp có thể gây tắc nghẽn nguy hiểm khiến cá nhà táng tử vong.

Tại sao long diên hương có giá trị cao?

Long diên hương ban đầu có mùi hôi, nhưng sau khi khô, nó tỏa ra mùi hương dịu ngọt và lâu tan. Điều này khiến long diên hương trở thành nguyên liệu quý trong ngành công nghiệp sản xuất nước hoa cao cấp và mang lại giá trị kinh tế cao.

Lý do là long diên hương chứa loại cồn không mùi ambrein có thể giúp nước hoa lưu lại lâu hơn nên có giá bán cực cao trên thị trường.

Giá trị khổng lồ của long diên hương đến từ độ khan hiếm và ứng dụng trong nước hoa. Mùi của long diên hương rất đa dạng, từ ngọt tới thơm như xạ hương. Long diên hương cũng được đánh giá cao nhờ chứa loại cồn không mùi gọi là ambrein, có thể khiến hương nước hoa lưu lại lâu hơn. Lượng ambrein rất quan trọng, có thể ước lượng qua màu sắc của khối long diên hương. Khối càng đen càng chứa ít ambrein và loại màu trắng có hàm lượng cao nhất. Các loại nước hoa hàng đầu thường được sản xuất từ long diên hương trắng, trong khi những loại rẻ tiền hơn dùng hóa chất thay thế.

Việc sử dụng long diên hương trong nước hoa bị cấm ở Mỹ nhưng đây vẫn là nguyên liệu phổ biến trong nước hoa ở Pháp. Theo Richard Sabin, quản lý động vật có vú ở biển tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên, cá voi hiện nay được bảo vệ trên khắp thế giới và nhà chức trách khuyến khích sử dụng hợp chất nhân tạo để thay thế long diên hương.

Vào tháng 9/2021, ngư dân Narong Phetcharaj tìm thấy khối long diên hương nặng 30 kg trên bãi biển ở tỉnh Surat Thani, Thái Lan, theo SCMP. Vật thể ước tính trị giá một triệu USD.