Trung Quốc đang muốn định hình lại trật tự thế giới

Mỹ sẽ không cản Trung Quốc phát triển nhưng muốn Bắc Kinh tuân thủ các quy tắc quốc tế là thông điệp của Ngoại trưởng Antony Blinken trong bài phát biểu được chờ đợi từ lâu về chiến lược của Mỹ trước sự trỗi dậy của Trung Quốc.

“Chúng tôi không tìm kiếm xung đột hay một cuộc chiến tranh lạnh mới. Ngược lại, chúng tôi quyết tâm tránh cả hai”, Ngoại trưởng Blinken nói trong bài phát biểu dài 45 phút tại Đại học George Washington (Mỹ) ngày 26-5.

Trước đó vào ngay trước cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, Mỹ cáo buộc Nga – Trung Quốc đang phối hợp để tạo ra trật tự thế giới mới “phi tự do” và vấn đề Ukraine là một phần trong đó.

“Chúng tôi nghĩ rằng Nga và Trung Quốc muốn tạo ra một trật tự thế giới. Nhưng đây là trật tự đã và sẽ phi tự do, trái ngược với trật tự mà các nước trên thế giới xây dựng trong 7 thập kỷ qua”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết hôm 23/2.

Còn trong bài phát biểu này, người đứng đầu Bộ Ngoại giao Mỹ thừa nhận Trung Quốc sẽ trở thành “phép thử” cho chính sách đối ngoại của Mỹ ở mức độ chưa từng có và thập kỷ này sẽ là quãng thời gian quyết định.

“Chúng tôi không tìm cách ngăn Trung Quốc đóng vai trò là một cường quốc, cũng như không ngăn Trung Quốc – hay bất kỳ quốc gia nào khác phát triển kinh tế hoặc thúc đẩy lợi ích của người dân”, ngoại trưởng Mỹ nêu rõ.

Tuy nhiên theo ông Blinken, Trung Quốc nên tuân thủ các quy tắc quốc tế và việc Washington muốn bảo vệ trật tự toàn cầu, bao gồm luật và các hiệp định quốc tế, là bởi điều này sẽ giúp tất cả các quốc gia – bao gồm Mỹ và Trung Quốc – “có thể cùng tồn tại và hợp tác”.

Bài phát biểu của ông Blinken trùng với thời điểm bắt đầu chuyến công du quan trọng của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tới các quốc đảo Thái Bình Dương, một mặt trận ngày càng căng thẳng trong cuộc cạnh tranh ảnh hưởng giữa Bắc Kinh và Washington.

“Trung Quốc là quốc gia duy nhất có ý định định hình lại trật tự quốc tế và ngày càng có sức mạnh kinh tế, ngoại giao, quân sự và công nghệ để làm điều đó”, ngoại trưởng Mỹ nêu cảnh báo.

Theo ngoại trưởng Mỹ, chính quyền Tổng thống Joe Biden sẵn sàng tăng cường liên lạc trực tiếp với Bắc Kinh về nhiều vấn đề và sẽ “phản ứng tích cực” nếu các quan chức Trung Quốc có hành động giải quyết các mối quan ngại của Mỹ.

Tuy nhiên, Mỹ không trông mong Trung Quốc sẽ tự thay đổi các hành vi của mình. Do đó, Washington sẽ tìm cách định hình môi trường chiến lược xung quanh Bắc Kinh để thúc đẩy “một hệ thống quốc tế rộng mở và bao trùm”.

Về vấn đề Đài Loan, ngoại trưởng Mỹ cho biết nước này vẫn cam kết tôn trọng nguyên tắc Một Trung Quốc, không ủng hộ Đài Bắc độc lập nhưng sẽ tiếp tục hỗ trợ khả năng phòng vệ của hòn đảo này.

Trong tuyên bố sau bài phát biểu, Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ kêu gọi Washington không nên nhìn thấy quan hệ song phương chỉ là sự cạnh tranh và cảnh báo cả Mỹ và Trung Quốc đều thua khi đối đầu nhưng sẽ cùng có lợi khi hợp tác.