Lam Phương và “Tình bơ vơ”

Hai ngày nay trên mạng rộ lên thông tin và những lời bình luận trái chiều về việc ca sĩ Tuấn Ngọc đã đổi lời một câu trong ca khúc “Tình bơ vơ” của nhạc sĩ Lam Phương: “Trời vào thu Việt Nam buồn lắm em ơi” đã đổi thành “Trời vào thu chiều nay buồn lắm em ơi”…

“Tình bơ vơ” là ca khúc Lam Phương viết về mối tình không thành với ca sĩ Bạch Yến và “trời vào thu Việt Nam buồn lắm em ơi” là tâm tình của ông khi Bạch Yến từ giã ông để trở về Mỹ, tiếp tục lưu diễn trong chương trình Ed Sullivan Show của Bob Hope. Tác giả Nguyễn Thanh Nhã đã viết về mối tình này và ca khúc “Tình bơ vơ” ở chương “Dự cảm chia lìa…” của tác phẩm “Lam Phương – Trăm nhớ ngàn thương” (Phanbook ấn hành năm 2019):
“Trước đây, Lam Phương từng yêu Bạch Yến đắm say. Mối tình đầu hoa mộng đã không thành vì Bạch Yến từ chối, mặc cho Lam Phương đã bắt đầu thành danh và trở thành thần tượng của nhiều cô gái Sài gòn. Túy Hồng có ghen, nhưng không thể hiện điều đó ra ngoài. Có lẽ bà hiểu rằng mất đi những tình yêu trong trái tim đa cảm của chồng thì Lam Phương khó viết được nhạc tình nữa. Bà tôn trọng không gian riêng trong tâm hồn nghệ sĩ lãng mạn của chồng mình.

Trở lại với Bạch Yến, sau thành công của “Đêm đông”, con chim yến trắng quyết định bay cao, không cam phận hát mãi ở sân khấu Sài Gòn.

Năm 1961, Bạch Yến mới 19 tuổi, có chút vốn liếng kinh nghiệm và cả tài chính từ những năm tháng hát trong ban nhạc Philippines của ông bầu Ely Javier, đã quyết định qua Pháp du học về thanh nhạc. Bạch Yến ra đi, bỏ lại sau lưng quá khứ chán chường, nghèo khó với tuổi thơ gia đình tan vỡ. Cả trận hỏa hoạn thiêu rụi ngôi nhà duy nhất mà cô nương náu vào năm 1954 cũng đáng để xóa nhòa trong cô. Cô cũng cố quên chuỗi ngày mới 12 tuổi đã cùng đứa em trai 9 tuổi biểu diễn mô-tô trong cái lồng được mô tả “như ống cống” bay kiếm tiền mà hậu quả là vụ tai nạn suýt lấy đi mạng sống của cả hai chị em!

Bạch Yến rũ bỏ được tất cả quá khứ tủi khổ của mình thì Lam Phương ôm khung trời hoài niệm người tình thuở xưa. Cảm tác biệt ly nhuốm đầy các trang nhạc của Lam Phương giai đoạn này. Cuộc chia ly dẫu chỉ dành cho Bạch Yến cũng đã mở ra rất nhiều cuộc chia ly về sau trong cuộc đời người nghệ sĩ đa đoan. Thời kỳ này ông viết “Tình bơ vơ”, “Thu sầu”, “Phút cuối”, “Chờ người”, “Xin thời gian qua mau”…

Lam Phương chưa từng nói các ca khúc này sáng tác cho Bạch Yến. Bạch Yến cũng phủ nhận mình là hình ảnh, là nguồn cảm hứng của các bản nhạc ở giai đoạn này của Lam Phương. Tuy vậy, từ năm 1961, mốc thời gian Bạch Yến ra nước ngoài tu nghiệp, Lam Phương đã viết các ca khúc trên. Trả lời phỏng vấn nhà báo Hoàng Nguyên Vũ trong cuốn “Thân phận và Hào quang”, nữ danh ca Bạch Yến cho biết Túy Hồng nhiều lần nói rằng hàng trăm sáng tác của Lam Phương là dành cho Bạch Yến. Người đàn bà đầu ấp tay gối luôn có những nhạy cảm trước sự khác thường từ nơi chồng…

Bạch Yến cũng thổ lộ thêm bà đã từng từ chối lời cầu hôn của Lam Phương và nhận lời kết hôn với nhạc sĩ Trần Quang Hải (con trai của Giáo sư Trần Văn Khê) chỉ sau 24 giờ quen nhau. Lam Phương đã có những tình cảm rất thân tình trong gia đình của Bạch Yến và nhạc sĩ Trần Quang Hải cũng dành cho Lam Phương sự quý mến đặc biệt.
Cuộc đời đã đáp lại chút hoài vọng thành công của Bạch Yến khi tại châu Âu, cô liên tục có đất diễn và thu nhập ổn định. Nhưng rồi ở trời Tây, việc một nữ ca sĩ gốc Á hát hay thì cũng chỉ là một gương mặt xa lạ trong nền âm nhạc khắt khe, kinh viện. Hai năm sau, cô trở lại Việt Nam và “trụ lại ở phòng trà Tự Do của ông Ngô Văn Cường, một người từng sống lâu năm ở Pháp. Bấy giờ Bạch Yến đã bước sang tuổi 21, và đã trải qua 7 năm sống đời ca hát với những thành công rực rỡ. Cô được nhiều phòng trà, vũ trường mời gọi.

Và vẫn với lời kể của Bạch Yến qua cuộc phỏng vấn trong cuốn “Thân phận và Hào quang”, cô cho biết: năm 1965, Ed Sullivan mời Bạch Yến sang Mỹ. Các chương trình trình diễn của Ed Sullivan lúc ấy cực kỳ ăn khách, giới thiệu tất cả những ban nhạc và ca sĩ hàng đầu của Mỹ, Anh và thế giới, có show thu hút đến 35 triệu người xem. Bạch Yến lên hát show này và rồi được mời nán lại đi lưu diễn khắp Mỹ châu thêm 12 năm nữa, bên cạnh những nghệ sĩ lừng danh của Hoa Kỳ như Bob Hope, Bing Crosby, Pat Boone… Có thể nói, Bạch Yến là ca sĩ Việt Nam duy nhất hiện diện bên cạnh những nghệ sĩ quốc tế trong hơn một thập niên.

Hai năm ngắn ngủi ở Việt Nam với ra đi – trở về – lại ra đi, Bạch Yến đã treo lên khuông nhạc Lam Phương những nốt sầu diệu vợi. Lần cuối cùng ấy, Lam Phương gọi là “Tình bơ vơ”.

TÌNH BƠ VƠ
Ngày mình yêu
Anh đâu hay tình ta gian dối
Để bước phong trần tha hương
Em khóc cho đời viễn xứ
Về làm chi rồi em lặng lẽ ra đi
Gom góp yêu thương quê nhà
Dâng hết cho người tình xa.
Anh đâu ngờ
Có ngày đàn đứt dây tơ
Một phút tim anh ơ hờ
Trọn kiếp anh vương sầu nhớ
Nói đi em cả đời mình đã đi tìm
Cả đời mình xây ước mơ
Cho ngày mộng được nên thơ
Cuối cùng là tình bơ vơ.
Cho anh xin một đêm trăng trối
Tìm đống tro tàn năm xưa
Dâng hết cho lần yêu cuối
Rồi từng đêm
Từng đêm nhịp bước cô đơn
Em khóc cho duyên hững hờ
Anh chết trong mộng ngày thơ.

Công chúng yêu nhạc Lam Phương đã rất có lý khi yêu “Tình bơ vơ” và còn hát mãi cho tới ngày nay, bất kể trong nước hay hải ngoại. Bản nhạc có lời giản dị, kể chuyện nhưng vẫn mang tính dự cảm về một định số “viễn xứ” mở ra kết cục “cuối cùng là tình bơ vơ”…

“Tình bơ vơ” thuần túy là một bản tình ca, nhưng hiếm có bài hát nào có số phận trớ trêu và lận đận như ca khúc này.

(Trích “Lam Phương – Trăm nhớ ngàn thương”, Nguyễn Thanh Nhã)

HUỲNH DUY LỘC