Giải Fields năm 2022 về tay bốn nhà toán học người Ukraine, Hàn Quốc, Anh và Pháp

Giải thưởng Fields về toán học – thường được gọi là ‘‘Nobel Toán học’’ – bốn năm một lần được công bố hôm 05/07/2022 tại Helsinki, Phần Lan. Đây là lần thứ hai có một phụ nữ được trao giải này.

Đó là nhà khoa học nữ người Ukraine Maryna Viazovska, bà cùng nhận giải Fields danh giá năm 2022 với nhà toán học Anh James Maynard và hai khoa học gia ở châu Âu và Mỹ.

GS Maryna Viazovska năm nay 37 tuổi, sinh trưởng tại Kyiv, hiện giảng dạy ở ĐH Ecole polytechnique federale de Lausanne, Thuỵ Sĩ và GS James Maynard 35 tuổi hiện làm việc ở ĐH Oxford, Anh Quốc.

Giải thưởng được trao cho nữ khoa học gia Ukraina để vinh danh việc bà đã giải quyết được bài toán gọi là ‘‘vấn đề xếp chồng nhỏ gọn’’ trong không gian 8 chiều. Bài toán thường được gọi là ‘‘bài toán người buôn cam’’, đã là vấn đề thách thức nhiều thế hệ các nhà toán học kể từ thế kỷ 16. Bài toán ‘‘xếp chồng nhỏ gọn’’ trở nên phức tạp bội phần khi đi vào các không gian toán học nhiều chiều hơn không gian ba chiều thông thường. Sắp xếp được tối đa trong một không gian hẹp là thách thức của bài toán.

Đáng ra, lễ trao giải được tổ chức ở Nga, ở Đại hội các nhà toán học quốc tế, nhưng năm nay được chuyển sang Helsinki, Phần Lan.

Chủ tịch Liên minh Toán học Quốc tế Carlos E Kenig phát biểu hôm 05/07: “Cuộc chiến man rợ của Nga đánh vào Ukraine cho thấy không có giải pháp khả thi nào khác việc [chuyển địa điểm trao giải].”

Nhà toán học Ukraine Maryna Viazovska nói cuộc tấn công của Nga đánh vào quê hương bà “đảo lộn toàn bộ cuộc đời sống của cũng như cuộc sống của mọi người Ukraine”.

Bà nói bà muốn đề tặng tấm huy chương giải Fields cho Yulia Zdanovska, nhà toán học trẻ Ukraine bị tên lửa Nga giết chết ở Kharkiv gần đây.

Hai người nữa cùng nhận giải thưởng được coi như Nobel Toán học năm nay có Hugo Duminil-Copin, 36 tuổi từ ĐH Geneva và Viện Institut des Hautes Études Scientifiques, và June Huh, 39 tuổi từ ĐH Princeton.

Ông June Huh, sinh ra ở California trong gia đình có cha mẹ sang Mỹ du học, nhưng khi June được hai tuổi thì cả nhà trở về Hàn Quốc.

Các báo Hàn ngay lập tức giới thiệu ông là người gốc Hàn đầu tiên được trao giải Fields.

June từng học ở Đại học Quốc gia Seoul, và đã làm bằng tiến sĩ ĐH Michigan, Hoa Kỳ.

Ông Hugo Duminil-Copin sinh năm 1985 ở Châtenay-Malabry, Pháp, hiện đang làm việc tại Geneva, Thuỵ Sĩ.