Xích lô máy ở Sài Gòn – Một biểu tượng đã mất

Cùng với xe taxi con cóc thì xích lô máy đã trở thành một phần ký ức tươi đẹp của những người đã từng sống ở Sài Gòn trước năm 1975. Một điều đặc biệt là Sài Gòn là thành phố duy nhất trên thế giới có sự hiện diện của xích lô máy từ cuối thập niên 1940 đến thập niên 1970.

Chiếc xích lô máy đầu tiên xuất hiện ở Sài Gòn từ những năm thập niên 1940, được chế lại từ chiếc xe 3 bánh chở hàng Triporteur Peugeot 2 thì, chạy bằng xăng pha nhớt và sản xuất tại Pháp. Đó là thời điểm sau năm 1945, khi quân Pháp quay trở lại Việt Nam sau đệ nhị thế chiến, nhu cầu vận tải hàng hóa rất cao nên đã nhập cảng nhiều phương tiện vận tải, trong đó có chiếc xe 3 bánh Triporteur Peugeot.

Ban đầu xe này thực hiện công năng chính của nó là vận chuyển hàng hóa, nhưng sau đó nó được người ta cải biến thành xích lô máy để chở người, với cấu trúc giống như của xe xích-lô đạp.

Phần sau là động cơ của chiếc Triporteur Peugeot, còn phần trước là khung xe với một cái nôi bằng thép uốn, có băng ghế nệm để khách ngồi, dưới ghế nệm biến thành khoang chứa dụng cụ bảo trì xe cùng xăng nhớt, ruột lốp xe và tấm bạt để che phía trước hành khách khi trời mưa. Bên cạnh 2 hông ghế là bộ khung thép bọc mái che bằng vải dầu gấp xếp lại được, dùng để che nắng và mưa.

Đến đầu thập niên 1950 đã có khoảng 18.000 xe xích lô máy ở vùng Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định, trở thành biểu tượng của Sài Gòn, không có ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới.

Đến thập niên 1960, khi xem Lam được du nhật vào Sài Gòn thì xích lô máy bị cạnh tranh quyết liệt. Xe lam chở được nhiều khách, trên mui lại chở được cả hàng hoá, lại rẻ tiền nên xích lô máy dần dần không được ưa chuộng nữa. Từ sau 1975 thì xăng dầu khan hiếm nên từ đó hoàn toàn vắng bóng chiếc xe 3 bánh này trên các nẻo đường Sài Gòn.

Ngày nay, xích lô máy chỉ là hoài niệm, 1 người sinh sống thời đó kể lại:
“Tôi nhớ lúc nhỏ từ Chợ Lớn đi Sài Gòn, mỗi lần đi không ham Taxi, không ham xe bus, mà chỉ đòi cha mẹ ngoắc tay kêu xích lô máy. Gia đình đông bốn năm người, con nít thì ngồi dưới sàn xe, người lớn ngồi trên nệm như ghế salon, xe chạy ù ù, qua mặt xe khác vù vù, cả nhà đưa mặt ra hứng gió, tai nghe máy mô tô, tiếng pô xe nổ phình – phịch – bình – bình oai phong hết sẩy.”

Sau năm 1975, xích lô máy gần như vắng bóng ở Sài Gòn, thay vào đó thì xe xích lô đạp lên ngôi, và hầu hết những người Sài Gòn gốc thời đó, từ những trí thức cũ cho đến người lao động đều phải sinh sống bằng nghề đạp xích lô.

Nguồn : nhacvangbolero.com