Dán nhãn cảnh báo độc hại cho tác phẩm kinh điển “Cuốn theo chiều gió”

Kể từ khi xuất bản năm 1936, cuốn tiểu thuyết Cuốn theo chiều gió của Margaret Mitchell đã được hàng triệu người yêu thích. Câu chuyện lấy bối cảnh tại vùng Georgia khi cuộc nội chiến Mỹ diễn ra khốc liệt. Cuốn theo chiều gió còn ghi dấu ấn nhiều hơn nữa khi được chuyển thể lên màn ảnh rộng vào năm 1939. Bộ phim có sự tham gia của Vivien Leigh trong vai người đẹp phương nam Scarlett O’Hara và Clark Gable trong vai người tình Rhett Butler của cô.

Tuy nhiên ngày 2/4, theo Daily Mail, NXB Pan Macmillan quyết định dán nhãn cảnh báo với tác phẩm này trong lần tái bản tới. “Cuốn tiểu thuyết có chủ đề, ngôn ngữ, chi tiết và các hình ảnh mô tả việc phân biệt chủng tộc. Phiên bản này giữ đúng nguyên gốc ngôn ngữ và bối cảnh nó được viết ban đầu. Chúng tôi muốn cảnh báo sẽ có những đoạn văn, thuật ngữ mang tính độc hại, có thể gây tổn thương cho độc giả”, đại diện nhà xuất bản nói.

Đơn vị xuất bản hiểu rằng cuốn sách chứa những yếu tố gây sốc và “lãng mạn hóa một thời kỳ lịch sử khốc liệt của nước Mỹ”.

“Vào thời điểm cuốn tiểu thuyết được sáng tác, chế độ nô lệ vẫn còn tồn tại trong xã hội. Vì vậy một số cụm từ, thuật ngữ phổ biến lúc bấy giờ được tác giả sử dụng có thể tạo nên định kiến không đúng về chủng tộc”, đại diện nhà xuất bản Pan Macmillan tuyên bố.

Không chỉ dừng lại ở việc dán nhãn, để độc giả hiểu rõ hơn, nhà xuất bản đã mời nhà văn Philippa Gregory đóng góp một bài luận về chủ đề phân biệt chủng tộc trong cuốn sách. Theo cây bút chuyên viết tiểu thuyết lịch sử này, Cuốn theo chiều gió “cổ vũ quan điểm chủ đồn điền miền Nam trong lịch sử nước Mỹ. Một số đoạn mô tả con người theo kiểu phân biệt khuôn mẫu”.

Trước đó, đầu năm 2023, Giáo sư Sarah Churchwell (người chuyên nghiên cứu về văn học Mỹ tại đại học London) đã xuất bản cuốn The Wrath to Come: Gone with the Wind and the Lies America Tells. Toàn bộ cuốn sách hướng về chủ đề những yếu tố nhạy cảm và có dấu hiệu phân biệt chủng tộc trong tác phẩm Cuốn theo chiều gió. Bà Churchwell cho rằng chế độ nô lệ trong cuốn sách thậm chí còn bị bóp méo và được hoan nghênh bởi chính những người nô lệ.

Churchwell còn chỉ ra mọi người đàn ông da trắng trong vòng tròn xã hội của Scarlett O’Hara đều phạm tội giết người tập thể để duy trì hệ thống phân cấp chủng tộc. Họ còn được khen ngợi vì hành động đó.

Dù vậy, trên phương diện lịch sử, cuốn sách vẫn được coi là một ấn phẩm phản ánh rất sát xã hội nô lệ của Mỹ những năm giữa thế kỷ 19. Việc dán nhãn cảnh báo những diễn ngôn phân biệt được cho là cần thiết trong bối cảnh mới.

Cảnh báo độc hại của Cuốn theo chiều gió xuất hiện vào thời điểm loạt phim Miss Marple của Agatha Christie và tiểu thuyết James Bond của Ian Fleming cũng đã được chỉnh sửa để loại bỏ các yếu tố về chủng tộc.

Ngoài ra, HBO Max từng xóa Cuốn theo chiều gió bản điện ảnh khỏi nền tảng vào năm 2020 trong các cuộc biểu tình càn quét cả nước sau vụ sát hại George Floyd (một người da đen bị cảnh sát da trắng ghì chết).

HBO cho rằng: “Bộ phim lãng mạn hóa miền Nam nước Mỹ thời kỳ nội chiến, đồng thời phớt lờ những tội ác chủng tộc”. Sau đó vài tuần, HBO đã đưa phim Cuốn theo chiều gió trở lại trang web. Kèm theo là phần giải thích phim phủ nhận hậu quả của chế độ nô lệ.

Cuốn theo chiều gió cho đến nay vẫn nằm trong danh sách bán chạy. Hiện tác phẩm này đã được dịch trên 30 ngôn ngữ và vẫn bán được 300.000 bản mỗi năm.