Những người đoạt giải Nobel Hòa bình 2022 lên án cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine

Những người đoạt giải Nobel Hòa bình năm nay từ Belarus, Nga và Ukraine đã chia sẻ tầm nhìn của họ về một thế giới công bằng hơn và lên án cuộc chiến của Tổng thống Nga Vladimir Putin ở Ukraine trong lễ trao giải hôm thứ Bảy.

Bà Oleksandra Matviichuk thuộc Trung tâm Tự do Dân sự của Ukraine đồng khôi nguyên giải Nobel Hòa bình, nghẹn ngào xúc động một lần nữa kêu gọi thành lập tòa án quốc tế để xét xử ‘‘Putin, (nhà độc tài Belarus) Lukachenko và các tội phạm chiến tranh khác”. Chủ tịch Trung tâm Ukraina về các quyền tự do dân sự nhấn mạnh : ‘‘Không thể có hòa bình cho một quốc gia đang bị tấn công, nếu chấp nhận hạ vũ khí’’, hạ vũ khí đồng nghĩa với việc chấp nhận ách chiếm đóng, chứ không có được hòa bình.

Bà cũng bác bỏ những lời kêu gọi thỏa hiệp chính trị, cho phép Nga giữ lại một số lãnh thổ Ukraine bị sáp nhập bất hợp pháp, nói rằng “đấu tranh cho hòa bình không có nghĩa là khuất phục trước áp lực của kẻ xâm lược, mà có nghĩa là bảo vệ người dân khỏi sự tàn ác”.

“Một quốc gia đang bị tấn công không thể đạt được hòa bình [bằng cách] hạ vũ khí,” bà nói, giọng run lên vì xúc động. “Đây sẽ không phải là hòa bình, mà là chiếm đóng”.

Bà Matviichuk lặp lại lời kêu gọi trước đó của bà đối với ông Putin – và Tổng thống độc tài Alexander Lukashenko của Belarus, người đã cung cấp lãnh thổ của đất nước mình cho quân đội Nga xâm lược Ukraine – ra trước tòa án quốc tế.

Bà nói: “Chúng ta phải chứng minh rằng luật pháp có hiệu quả và công lý vẫn tồn tại, ngay cả khi chúng bị trì hoãn”.

Bà Matviichuk được vinh danh là người đồng đoạt giải thưởng hòa bình năm 2022 vào tháng 10 cùng với nhóm nhân quyền Nga Memorial và Ales Bialiatski, người đứng đầu nhóm nhân quyền Viasna của Belarus.

Đồng giải thưởng Nobel Hòa bình, ông Ian Ratchinski, chủ tịch của hiệp hội Nga Memorial, có mặt tại Oslo lên án ‘‘các tham vọng đế quốc’’ của chế độ Putin, kế thừa thời Liên Xô, ‘‘vẫn luôn luôn có nhiều ảnh hưởng trong hiện tại’’. Cũng như Trung tâm Ukraina về các quyền tự do dân sự, tổ chức Memorial, thành lập năm 1989, chuyên ghi lại các dấu ấn tội ác, và đây là các tội ác trong thời toàn trị Stalin. Memorial cũng thu thập thông tin về việc các quyền tự do tại Nga bị xâm phạm trong hiện tại.

Phát biểu tại buổi lễ nhận giải, chủ tịch Memorial lên án việc chính quyền Putin ‘‘dùng ý thức hệ để biện minh cho cuộc xâm lăng điên rồ và tội ác chống Ukraina’’. Hiệp hội đã giải thể vào cuối năm 2021, sau khi tư pháp Nga ra lệnh lục soát văn phòng của Hiệp hội ở Matxcơva. Chủ tịch của hiệp hội Nga Memorial báo động về tình trạng : ‘‘tổng số tù nhân chính trị tại Nga hiện nhiều hơn tổng số tù chính trị trên toàn Liên Xô vào đầu giai đoạn Perestroika những năm 1990’’.

Ông Bialiatski, người đang bị cầm tù ở Belarus trong khi chờ xét xử và đối mặt với án tù lên tới 12 năm, đã không được phép gửi bài phát biểu của mình.

Thay mặt nhà tranh đấu Ales Beliatski, người vợ chuyển đến công chúng tuyên bố như sau : tại Ukraine, chính quyền Nga đang cố gắng ‘‘dựng lên một nền độc tài chư hầu, tương tự như tại Belarus hiện nay, nơi tiếng nói của người dân bị áp bức bị làm lơ. Nền độc tài chư hầu được áp đặt dựa vào các căn cứ quân sự Nga, sự phụ thuộc nặng nề về kinh tế, nỗ lực đồng hóa người Ukraine bằng văn hóa Nga và ngôn ngữ Nga’’.