Tìm hiểu về tòa án Nuremberg

Tòa án Nuremberg (còn gọi là tòa án Nuyrămbec) là Tòa án Quân sự Quốc tế nhằm xét xử 24 nhân vật đầu sỏ của chính phủ Đức Quốc xã có liên quan tới các tội ác chiến tranh, đặc biệt là thảm sát người Do Thái ở Đức và châu Âu, diễn ra từ ngày 20 tháng 11 năm 1945 đến 1 tháng 10 năm 1946, tại cung điện Công Lý ở thành phố Nuremberg, Đức. Đây là phiên tòa đầu tiên và nổi tiếng trong chuỗi các phiên tòa ở Nuremberg do lực lượng Đồng minh tổ chức. Sở dĩ Nuremberg được lựa chọn tổ chức phiên tòa bởi đây chính là địa điểm thành lập của Đảng Quốc Xã, đồng thời cũng chính là nơi chính quyền phát xít đã thông qua Đạo luật Nuremberg năm 1935 cho phép tàn sát người Do Thái.

Những phiên tòa xét xử các tội phạm chiến tranh này được trao quyền theo Hiệp định London, được Hoa Kỳ, Anh, Liên Xô, và chính phủ lâm thời của Pháp ký vào tháng 8 năm 1945. Ở thời điểm đó người ta thống nhất rằng các quan chức phe Trục tiến hành các tội ác chiến tranh vượt ra ngoài một khu vực địa lý cụ thể sẽ được xét xử bởi một Tòa án chiến tranh quốc tế (phiên tòa xét xử các tội phạm chiến tranh Nhật Bản sẽ được tổ chức tại Tokyo – Tòa án Quân sự Quốc tế vùng Viễn Đông). 19 quốc gia khác sau này cũng tham gia hiệp định này. Tất cả các nước tham chiến Thế chiến II đều xét xử bọn phát xít Đức. Lúc đầu ở từng nước thành lập Tòa án để đưa ra vành móng ngựa những kẻ phạm tội trên lãnh thổ mình, sau đó Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt đề nghị các quốc gia đồng minh thành lập Tòa án chung để xét xử.

Các cáo buộc đối với 24 bị cáo tại Tòa án Nuremberg bao gồm: Tội ác chống hòa bình, tức là lên kế hoạch và tiến hành các cuộc chiến vi phạm các điều ước quốc tế; Tội ác chống nhân loại, tức là việc trục xuất, tiêu diệt, và diệt chủng các cộng đồng dân cư; Tội ác chiến tranh, tức là các hoạt động vi phạm “các quy tắc” chiến tranh được đặt ra sau Thế chiến I và trong các thỏa thuận quốc tế sau này và âm mưu tiến hành bất kỳ tội ác nào trong số ba tội ác kể trên.

Địa điểm tiến hành phiên tòa được chọn là Nurnberg – thành phố mà bọn phát xít theo thông lệ thường sử dụng để tiến hành đại hội đảng Công nhân quốc gia xã hội Đức (NSDAP) của Hitler. Trung tâm Nurnberg tuy bị máy bay liên quân Anh – Mỹ ném bom tàn phá, nhưng Tòa nhà lớn của tòa án vẫn còn nguyên vẹn.

Ngày 20/11/1945 bắt đầu phiên tòa Nurnberg. Trong số các tên trùm phát xít thì Adolf Hitler, Joseph Gebbels, Heinrich Himmler đã tự tử, còn lại 22 tên đứng trước vành móng ngựa. Trong số này có Hermann Goering nhân vật số 2 sau Hitler, Phó chủ tịch NSDAP Rudolf Hess, Bộ trưởng ngoại giao Friedrich Wilhelm… Ngoài ra, còn một chỗ trống dành cho Martin Borman – Chánh văn phòng NSDAP, đã lẩn trốn mất dạng vào ngày 1/5/1945.

Tất cả có 403 phiên xử, 116 nhân chứng được mời, hơn 5.000 hồ sơ chứng cứ, 200 tấn giấy trong đó chứa đựng cái chết của hàng triệu sinh mạng. Chỉ riêng phần ghi chép tiếng Nga đã hợp thành 39 tập sách dày, còn phần dịch sang tiếng Đức cho các luật sư người Đức là 39 triệu trang.

Trong tất cả các bị cáo, khó khăn nhất là phần luận tội Goering. Goering đóng kịch rất giỏi và luôn khẳng định rằng, Hitler tấn công Liên Xô nhằm lật đổ Stalin. Khi công tố viên Mỹ không buộc tội được Goering, người đồng nghiệp phía Nga là Roman Rydenko hỏi hắn: “Ông có tham gia vào việc soạn thảo kế hoạch tấn công Liên Xô?”. Hắn ta đáp: “Có”. Cứ thế, công tố viên Liên Xô dồn Goering vào chân tường, kể cả vụ bọn phát xít dùng súng thảm sát dã man người Do Thái tại thành phố Kyslovod ở phía nam Liên Xô.

Sau gần một năm xét xử, ngày 1/10/1946, Tòa án quốc tế Nurnberg đã tuyên án những tên trùm phát xít. Án tử hình được tuyên cho người kế nhiệm Hitler, Bộ trưởng Hàng không Hermann Goering, Bộ trưởng ngoại giao Friedrich Wilhelm, tướng Wilhelm Keitel – người đã ký vào văn kiện đầu hàng đồng minh của bọn phát xít, lãnh đạo ngành an ninh Ernst Kaltenbrunner, Bộ trưởng phụ trách Đông Alfred Rosenberg, Tướng toàn quyền ở Ba Lan Hans Frank, Bộ trưởng nội vụ Wilhelm Frick, nhà tư tưởng bài Do Thái Julius Streicher, Toàn quyền quản lý nguồn nhân lực nước ngoài Sauckel Friz, lãnh đạo tổng hành dinh tác chiến Alfred Yodl, đại diện của Đức quốc xã tại Hà Lan Seyss-Inquart và tử hình vắng mặt Martin Borman – Chánh văn phòng NSDAP. Trước đó, lãnh đạo Mặt trận lao động (công đoàn) Đức Robert Ley đã treo cổ tự vẫn trong nhà giam. Tất cả các đơn kháng án cũng như đơn đề nghị dùng hình thức xử bắn thay cho treo cổ đều bị tòa án bác bỏ.

Tòa án Nuremberg thay đổi Luật tội phạm chiến tranh. Trước khi Tòa án Nuremberg ra đời, các quốc gia trên thế giới đã cố gắng truy tố một số nhà lãnh đạo sau khi kết thúc Chiến tranh thế giới I, nhưng đều thất bại. Gần 77 năm đã trôi qua, nhưng ý nghĩa Tòa án quốc tế Nurnberg vẫn còn nguyên ý nghĩa: Lần đầu tiên trong lịch sử loài người, Tòa án này cho thấy các nguyên tắc nhân đạo và giá trị chung của loài người còn cao hơn luật pháp riêng lẻ của các quốc gia..

Ngày 11.12.1946, những phán quyết của Tòa án Nuyremberg được Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc thông qua. Tháng 11.1947, một Ủy ban Luật quốc tế được Liên Hiệp Quốc thành lập. Cũng từ tòa án này đưa tới yêu cầu về việc thành lập một Tòa án quốc tế thường trực và đưa đến sự ra đời của Tòa án Hình sự quốc tế, chính thức đi vào hoạt động từ năm 2002.

Viễn Kiều tổng hợp từ các nguồn tư liệu lịch sử