Bạch Mã xưa và nay

1.

Năm 1932, ông Girard, kỹ sư trưởng ngành cầu đường, trong khi tìm địa điểm thuận lợi cho một khu nghỉ mát trên núi quanh Huế, đã thăm dò rừng núi quanh Truồi và Núi Bạch Mã nằm gần đường thuộc địa số 1 (nay là quốc lộ 1). Hai địa điểm này trông ra biển và nằm giữa Huế và Đèo Hải Vân (Coi des Nuages).

Vì cách xa Đà Lạt nên chí phí cho các gia đình ở Huế và các tỉnh lận cận muốn đi nghỉ hè ở trại nghỉ mát tại Nam Đông Dương này rất cao. Có một trạm nữa là Bà Nà (Banh), một điểm nghỉ mát nhỏ nằm trên vịnh Đà Nẵng (Tourane), nhưng đường tới đó khá khó khăn, nhất là phải vượt qua Đèo Hải Vân, nên thiếu thực tế đối với người Huế.

Trong lần khảo sát ngày 28 và 29-7-1932, ông Girard đã quyết định chọn Núi Bạch Mã, một núi cao 1450m trông xuống phá Cầu Hai và cách Huế 40km về phía Nam.

Từ năm 1933, Hạt Công chánh Trung Kỳ đã cho xây dựng tại Bạch Mã ngôi nhà gỗ khiêm tốn đầu tiên của khu nghỉ mát. Ngay lập tức, khu này xác chứng những gì người ta mong muốn: khí hậu dễ chịu nhất Đông Dương.

Do gần biển nên nhiệt độ không bao giờ xuống dưới +40 về mùa đông và vượt quá +26o về mùa hè. Từ tháng hai tới tháng năm, vũ lượng ở đây nhỏ nhất. Tiết trời mát mẻ nhưng không lạnh. Nhiệt độ thay đổi từ 100 tới 220. Không thời kỳ nào rừng, đầy hoa, lại đẹp như thời kỳ này và không thời kỳ nào khí hậu lại thần tiên như thời kỳ này. Từ tháng 6 tới tháng 9, các buổi sáng huy hoàng trong nắng. Đôi khi vào buổi chiều có những cơn giông ngắn. Nhiệt độ trở nên dịu hơn, người ta ghi nhận được nhiệt độ 180 vào buổi sáng và ban đêm. Những trận mưa lớn chỉ bắt đầu vào cuối tháng 9 và kéo dài ba tháng theo chế độ mưa của miền trung Trung Kỳ.

Năm 1934, người ta làm một con đường dùng cho cáng lên Bạch Mã. Trong một thời gian dài, con đường này là con đường duy nhất. Nhưng những khó khăn đó không làm nản dân Huế, những người bị viễn cảnh của Bạch Mã quyến rũ. Nhờ sự dẻo dai, sự cố gắng liên tục cũng như những đầu tư, họ đã buộc chính quyền không chỉ quan tâm tới các hành động của họ mà còn lập quy hoạch cho Bạch Mã. Niềm tin của những người đi tiên phong đó xứng đáng được kể ra đây.

Năm 1936, đã có 17 ngôi nhà gỗ dựng trên đường phân thủy. Năm 1937, người ta bắt đầu mở một đường xe hơi tới độ cao 500. Được hoàn thành năm 1938, con đường này đã đóng góp vào sự phát triển nhanh chóng khu nghỉ mát, thêm 40 ngôi nhà nữa được xây dựng. Năm 1942, nhịp độ xây dựng tăng dần đã cho ra đời thêm 45 ngôi nhà mới nữa. Năm 1943, mặc dù có những khó khăn về cung ứng thực phẩm và vật tư, vẫn có thêm 30 ngôi nhà được xây dựng, nâng tổng số nhà của khu nghỉ mát lên con số 130.

Khu nghỉ mát Bạch Mã có diện tích 900 hecta chia thành 300 lô nhưng mới chỉ có 1/10 diện tích mênh mông này có chủ. Ở Bạch Mã có hai khách sạn, mỗi khách sạn có từ 6 tới 15 phòng, hoạt động từ đầu tháng 5 tới 15-9. Về phần mình, quân đội có 12 hecta để xây dựng một trung tâm nghỉ hè cho phép nhận một số lượng lớn quân nhân, trong đó có 300 người âu. Các cửa hàng ở Huế và một ngôi chợ đông đúc của dân bản xứ bảo đảm cung cấp thực phẩm cho khu nghỉ mát. Ngoài ra, trong tương lai gần, các sản phẩm chăn nuôi và trồng trọt của một trang trại trong thung lũng Con Rùa sẽ góp phần vào sự thoải mái của khu nghỉ mát. Một trạm bưu điện và một trung tâm điện thoại cho phép những người đi nghỉ hè liên lạc bình thường với thế giới bên ngoài.

Một con đường đi lại dễ dàng sẽ cống hiến cho các loại xe hơi 19km đường núi cảnh trí đẹp như tranh, làm cho Huế chỉ còn cách khu nghỉ giờ 15 phút xe hơi. Ga Cầu Hai nằm dưới chân núi. Dịch vụ xe hơi thường kỳ bảo đảm cho du khách, thư tín và hàng hóa từ Huế lên.

Một bể bơi đặc biệt dành cho trẻ em liền kề với sân quần vợt. Cuối cùng, tại trung tâm Bạch Mã, trẻ em có thể nô đùa một cách an toàn trên thảm cỏ của Công viên Pierre hát được thiết kế cho các em. Tại khu nghỉ mát còn có nhiều đường đi dạo, trong đó đẹp nhất là thung lũng Morang với các thác nước hoang dã, các bồn nước tráng lệ, một con suối chậm rãi ẩn hiện thất thường. Trước khi đổ nước vào một thác nước khổng lồ cao 600m, con suối này uốn lượn hàng cây số trong một công viên thiên nhiên gồm dương xỉ, thông, phong lan. Nhờ vào khí hậu, các lối đi dạo và sự đáng yêu, Bạch Mã, với các nguồn suối vô tận, tự khẳng định là một trong những điểm nghỉ mát của Đông Dương.

2.

Tọa lạc tại một trong những nơi đẹp nhất miền Trung Việt Nam, núi Bạch Mã có vị trí lý tưởng, cách Huế khoảng 40 km về phía Nam, cách Đà Nẵng khoảng 70 km về phía Bắc. Núi Bạch Mã hiện nay thuộc địa phận 2 huyện Phú Lộc và Nam Đông tỉnh Thừa Thiên Huế. Nằm ở phần cuối cùng của dãy Trường Sơn Bắc kéo dài từ biên giới Việt – Lào ra tận biển Đông, với độ cao 1.450m so với mực nước biển, núi Bạch Mã có khí hậu trong lành, mát mẻ quanh năm, được các chuyên gia môi trường đánh giá là một trong những vùng khí hậu dễ chịu nhất ở khu vực Đông Dương.

Năm 1945, Hoàng đế Bảo Đại mặc dù đã có hàng loạt dinh thự nghỉ dưỡng như tại cao nguyên xanh mát Đà Lạt (với 3 dinh) hay các vùng biển đẹp nhất Việt Nam như Nha Trang, Vũng Tàu, Đồ Sơn… vẫn muốn được sở hữu thêm một biệt thự nghỉ dưỡng tại Bạch Mã. Trong một bản tấu của 2 bộ Lễ – Công ngày mồng 6 tháng 2 năm Bảo Đại 20 (1945) thì năm trước Bộ Tài chính Nam triều đã phụng mệnh tìm mua 1 ngôi biệt thự trên núi Bạch Mã để hoàng thượng ngự hóng mát trong mùa nóng. Biệt thự đã được mua với giá 40 ngàn đồng Đông Dương gồm 1 nhà chính 3 phòng lớn 2 phòng nhỏ và 1 nhà ngang 4 gian đều xây bằng gạch lợp ngói, phòng nào cũng được trang bị đầy đủ đồ dùng bằng gỗ[1]. Tuy nhiên có lẽ, vua Bảo Đại chưa từng đặt chân đến ngôi biệt thự này.

Ngày nay, Bạch Mã đã trở thành một trong những vườn quốc gia lớn có hệ sinh thái đa dạng nhất tại Việt Nam, với hơn 22 ngàn héc ta diện tích tự nhiên, trong đó rừng nguyên sinh chiếm tới 17 ngàn héc ta. Hệ động thực vật ở Bạch Mã vô cùng phong phú, với hơn 900 loài động vật và khoảng 1400 loài thực vật. Các biệt thự cổ xây dựng từ thời Pháp một số đã được trùng tu trở thành các khu nghỉ dưỡng cho du khách như Đỗ Quyên, Kim Giao, Sao La… Các tuyến đường mòn kỳ ảo, cùng cảnh đẹp thiên nhiên kỳ thú của thác Đỗ Quyên, Ngũ Hồ, Vọng Hải Đài, rừng Chò Đen, Công viên đá hát, Địa đạo Bạch Mã… sẽ là những khám phá đặc biệt thú vị với bất cứ ai đặt chân đến nơi đây.

Nguồn tham khảo: Website Vườn Quốc gia Bạch Mã