Chữ CEE đắp nổi trên các trạm biến áp ở Sài Gòn nghĩa là gì?

Trên đường phố Sài Gòn, thỉnh thoảng bạn thấy những trạm biến áp xây kiểu Pháp cổ có dòng chữ đắp nổi CEE. Vậy CEE là gì?

CEE là viết tắt của Compagnie des Eaux et d’Électricité de Saigon (Công ty Điện nước Sài Gòn). Công ty này được thành lập năm 1900 dưới thời thuộc địa Pháp, lúc đầu cung cấp nước cho vùng Sài Gòn, Chợ Lớn và Phnom Penh (Campuchia).

Năm 1909, công ty này mua lại một công ty điện khác – chính thức trở thành nhà cung cấp điện nước cho Sài Gòn, Chợ Lớn và Phnom Penh.

Năm 1909, đơn vị lãnh thầu việc thắp sáng thành phố là Công ty Thủy điện Đông Dương ,có lẽ là công ty con của Cty Điện nước Saigon ?(Compagnie des Eaux et d’Electricité de l’Indochine) xin Hội đồng thành phố Sài Gòn cho xây dựng Nhà đèn Chợ Quán. Nhà đèn Chợ Quán trở thành cái tên quen thuộc của người Sài Gòn từ đầu thế kỷ 20 trở về sau.

Từ năm 1896, công ty Société d hèÉlectricité de Saigon (SEVS) ra đời để cấp điện cho Nam Kỳ. Cùng năm đó, công ty đã cho ra đời trạm phát điện xoay chiều đầu tiên ở Việt Nam trên đường Nationale (đường Hai Bà Trưng hiện nay). Vị trí này đã trở thành trụ sở của công ty Sài Gòn Điện Lực từ năm 1967 và sau đó trở thành trụ sở của Công ty Điện lực TpHCM từ năm 1976, tại số 72 Hai Bà Trưng.

Kể từ năm 1908, công ty SEVS đã bắt đầu cung cấp điện cho chiếu sáng đường Sài Gòn, tuy nhiên chỉ ở vùng trung tâm thành phố ban đầu. Năm 1909, công ty CEE đã mua lại SEVS để độc quyền đến ngày 31/12/1967 để phân phối điện và nước cho ba thành phố lớn nhất Nam Kỳ và Campuchia.

Mặc dù nước Pháp đã chấm dứt sự hiện diện tại Việt Nam từ năm 1954, nhưng công ty CEE vẫn hoạt động đến năm 1967, trước khi các hoạt động về điện được tiếp quản bởi công ty Sài Gòn Điện Lực được thành lập cùng vào năm 1967. Lý do là các khế ước mà CEE ký với chính quyền chủ quản có hiệu lực đến 31/12/1967, cho dù chính quyền có thay đổi nhưng khế ước này vẫn hiệu lực cho đến khi mãn hạn.

Điều này giải thích cho việc các trạm biến áp được xây từ 1967 trở về trước đều được ghi là CEE, còn từ 1968 về sau thì được ghi là SĐL (Sở Điện Lực).

Ngày nay, bạn có thể gặp các trạm biến điện của CEE trên đường Hùng Vương, Trần Hưng Đạo, Pasteur, Lê Quang Định, Lương Nhữ Học… và nhiều nơi khác.